بررسی و تحلیل شیوه مواجهه امام هادی‌(ع) با چالش‌های دوران امامت

Abstract

بحث و بررسی زندگانی ائمه‌(ع) و تحلیل خصوصیات دوره ایشان و مسائل مربوط به جامعه و محیط آن بزرگواران، از جمله مباحث و مسائلی است که اگر به‌درستی صورت پذیرد و مبتنی بر اسناد صحیح و شیوه‌ای کار آمد باشد، در تصحیح موضع و طرز نگرش معتقدان آن بزرگواران سهم بسزایی خواهد داشت. دوره امامت امام هادی‌(ع)، یکی از ادوار ویژه در تاریخ تشیع می‌باشد. این دوره، فاصله انتقال‌ میان دو عصر متفاوت از دوران حکومت عباسیان به‌حساب می‌آید. حکمرانان‌ عباسی‌ با آگاهی از روحیه سـتم‌سـتیزی و احیاگری شیعه، همواره پیشوایان و رهبران آنان، از جمله امام هـادی‌(ع) را تحت مراقبت شدید گرفته و پیروانشان‌ را زیر فشار قـرار مـی‌دادند. علاوه بر شرایط سیاسی عمومی، شکل‌گیری قیام‌های گروه‌های مختلف شیعه، رواج اندیشه‌های انحرافی، از جمله: شایعه تحریف قرآن، مسئله جبر و تفویض و فعالیت غالیانی چون: محمد‌بن‌نصیر، فارس‌بن‌حاتم قزوینی و گـروه مـجسمه، شرایط بسیار پیچیده‌ای را فراهم ساخته بود. با توجه به شرایط فوق، امام هادی‌(ع) در چند جبهه و با چندین بحران مواجه بود که با برنامه‌ای دقیق و منظم، به ‌مواجهه با این چالش‌ها می‌پرداخت. در این مقاله، به شیوه توصیفی و تحلیلی به این سؤال پرداخته می‌شود که مهم‌ترین چالش‌های امام هادی‌(ع) در دوره امامتشان چه بوده؟ و شیوه رویارویی امام هادی‌(ع) با این مباحث چگونه بوده است؟ در پاسخ به این سؤالات، این فرضیه‌ها مطرح است که امام هادی‌(ع) با سه چالش جدی، یعنی: خلافت عباسیان، جریان‌های انحرافی و قیام‌های احساسی شیعه مواجه بودند که با برنامه‌ای دقیق، جامعه تشیع را از گزند پیامدهای این سه جریان حفظ کردند.