مقایسه معماری «مساجد و کاخ‌های» قاهره با اندلس ـ مغرب در قرن چهارم و پنجم هجری قمری

Abstract

اعراب مسلمان با خروج از شبه جزیره و ورود به مناطق همجوار، از شیوه‌های معماری موجود در این مناطق شروع به تقلید کردند. آنها توانستند ماهرانه دگرگونی‌های فراوانی هماهنگ با تعالیم جدیدشان در آن به وجود آورند. در مصر و اندلس ـ مغرب در غرب متصرفات اسلامی، شاهد رواج معماری مسلمانان هستیم. علی رغم اساس قرار دادن معیارها و تعالیم دین اسلام در ساخت بناها، شاهد تفاوت معماری اسلامی در دنیای اسلام می‌باشیم. معماری هر ناحیه‌ای از نواحی دنیای اسلام، با شماری از ویژگی‌های خود متمایز می‌گردد. متأسفانه در تاریخ معماری اسلامی، ویژگی‌های خاص هر ناحیه و علل تفاوت آن از ناحیه دیگر، به‌درستی تبیین نشده است. ازاین‌رو، در این مقاله با این سؤال روبه‌رو هستیم که تشابهات، تفاوت‌ها و تأثیر و تأثرهای متقابل بین معماری قاهره با معماری اندلس ـ مغرب وجود دارد؟ (سؤال). معماری قاهره در دوره فاطمیان، بیشترین تأثیرپذیری را از اندلس ـ مغرب داشته است (فرضیه). بررسی تشابهات و تفاوت‌ها و یا به عبارتی دیگر، مقایسه معماری قاهره با اندلس ـ مغرب، مقصدی است که این مقاله پی می‌گیرد (هدف). در این نوشتار، سعی بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی مقایسه‌ای و بر مبنای تحقیقات متقدم و بازسازی‌های دانشمندان معماری و تا حدودی تحقیقات متأخر، به مقایسه معماری قاهره با معماری اندلس ـ مغرب پرداخته شود (روش). بدون شک، می‌توان اذعان داشت که تأثیر و تأثراتی مابین معماری قاهره و اندلس ـ مغرب وجود داشت (یافته).