اهمیت و نقش استراتژیک قلعه رَباح در تحکیم قدرت دولت‌های اسلامی اندلس تا اواخر نبرد العقاب

Abstract

قلعه رباح،[1] واقع در سرزمین اندلس، از مهم‌ترین قلعه‌هایی بود که همیشه مورد توجه مسیحیان و دولت‌های مختلف اسلامی در اندلس قرار داشت؛ زیرا تسلط بر این قلعه، به­منزله احاطه بر بخش گسترده‌ای از اندلس بود و به­لحاظ نظامی، هریک از طرفین مخاصمه را در وضعیت برتری قرار می‌داد. مقاله حاضر می‌کوشد به این سؤال پاسخ دهد که موقعیت استراتژیکی قلعه رباح در پایداری دولت‌های اسلامی اندلس چگونه بوده است؟ (سؤال) به نظر می‌رسد که در فضای سیاسی-اجتماعی آن زمان، قلعه رباح همواره نقش به­سزایی در اقتدار دولت‌های اسلامی اندلس داشته است. (فرضیه) در این پژوهش، تلاش گردیده بر اساس ایجاد پیوندهای موضوعی و تحلیل وقایع، گزارشی از اهمیت نقش استراتژیک قلعه رباح در تحکیم قدرت دولت‌های اسلامی اندلس تا اواخر نبرد العقاب ارائه گردد. (هدف) این تحقیق که بر مبنای اسناد کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی صورت پذیرفته (روش)، نشان می‌دهد که موقعیت استراتژیک قلعه‌ رباح، از مهم‌ترین عوامل بقا و اقتدار حکومت‌های اسلامی اندلس بوده است و سقوط قلعه، زمینه‌های پس‌رفت مسلمانان اندلس را فراهم کرده است. (یافته) [1]. قلعه رباح، توسط ابوعبدالله علی‌بن‌رباح لخمی (د.114ق) ساخته شد. این قلعه، در آینده تحت کنترل مسیحیان درآمد و هنگامی که فرمانده شوالیه کالاتراوا (قلعه رباح) از آنجا نقل مکان کرد، تقریباً از رونق افتاد و به مرور زمان، به خرابه‌ای تبدیل شد و اکنون آثاری از ویرانه‌های آن وجود دارد. (پیوست‌ها: تصویر شماره 1و 2) گفتنی است، شکل لاتین قلعه رباح، به صورت‌های مختلف آمده است: Calatrava la Vieja or Compo de calatrava or fortress of Rabah