نقش عوامل ژئوپلیتیک بر امنیت منطقه شمالشرق کشور(مطالعه موردی: استان خراسان شمالی)

Abstract

از مهم­ترین دغدغه دولت­ ها تلاش برای حفظ امنیت و مقابله با تهدیدات متنوعی است که حیات و بقاء و یا توسعه و پیشرفت­شان را به مخاطره انداخته است. از این رو تقویت مؤلفه­ های قدرت درونی و ارتقای امنیت از اهم اولویت­ های سیاست ­گذاری دولت­ ها است. ویژگی­ های طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی و نظامی استان خراسان شمالی و کشور جمهوری ترکمنستان با 301 کیلومتر مرز مشترک، سبب شده تا محیط جغرافیایی آنها امکاناتی را در اختیار آنها قرار دهد که در موازنه قدرت بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکمنستان اثربخش است. از آنجا که سیاست نظامی جمهوری اسلامی ایران از نوع تدافعی است، محیط جغرافیایی این منطقه از جهان با امکاناتی که در اختیار کشورهای مزبور می­گذارد، از موقعیت ویژه ­ای در تدوین راهبردهای امنیتی در منطقه شمال­ شرق کشورمان برخوردار است که در این تحقیق در صدد دستیابی به آن هستیم. مقاله حاضر با تکیه بر پژوهش انجام شده با مدل SWOT، قابلیّت ­ها و محدودیّت ­های عوامل طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی و نظامی مؤثر بر وضعیت ژئوپلیتیکی منطقه شمالشرق کشور در محدوده خراسان شمالی را به منظور دستیابی به راهبردهای تدافعی تحلیل کرده است. جهت ارزیابی و تحلیل پتانسیل­ها و تنگناهای ژئوپلیتیکی در منطقه خراسان شمالی و به منظور دستیابی به راهبردهای امنیتی در محدوده مطالعاتی، با طبقه­ بندی ساختارهای مربوطه، با استفاده از مدل SWOT راهبردهای تلفیقی استخراج شدند. با استفاده از این مدل نقاط قوّت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای آن تعیین و اولویّت ­بندی شده است. در پایان نتایج در قالب راهبردهای امنیتی با توجه به وضعیت کشور و منطقه شمال­شرق کشور در 2 سطح خُرد و کلان در محدوده­ی مرز استان خراسان شمالی و کشور ترکمنستان ارائه گردید.