طوس زرّینه کفش

Abstract

سپهسالار زرّینه کفش، طوس نوذر، ازشاه­زادگان رنج­دیدۀ کهن­نامۀ باستان است که عمری کمر به خدمت شاهان بلند­آوازۀ کیانی چون کی­کاووس و کی­خسرو می­بندد. او که از خاندان بزرگ نوذری و از جاودانان دین زردشتی است، در روز رستاخیز به یاری سوشیانس برمی­خیزد و آغازگر جنگ آخرالزّمان است. از میان یک­صدوپنجاه پهلوان و شاه و شخصیّت گوناگونِ نیمۀ نخست شاهنامه، اگرچه طوس از پهلوانان جریان­ساز و اصلی و در مرکز نهاد شاهی­پهلوانی قراردارد، به دلیل تنوّع خصلت­ها و کنش­های شخصّیتیش، کم­تر مورد تحقیق پژوهش­گران قرار گرفته و غالباً به عنوان چهره­ای تندخو، کم­خرد و خود­پسند معرّفی شده است. در این جستار می­کوشیم ضمن اشاره به تاریخچه و معانی لقب «زرّینه­کفش» با نگاهی گذرا به هستی­شناسی اسطوره­ای طوس در اوستا و متن­های پهلوی و سیر هستی او در حماسۀ ملّی، تفاوت­ها و تضادهای شخصّیت اساطیری و حماسی، سپهسالار زرّینه­کفش دورۀ پهلوانی حماسۀ ملّی ایران، بیش از پیش بررسی شود تا از این ره­گذر، شناختی تازه­تر از او بدست داده شود.