اندیشه‌‌های والا و تاب‌ناک مولانا از درخشان‌ترین تجلیات معنویت و روحانیت در مشرق زمین بشمار می‌رود و همین معنویت اصیل است که در جهان امروز که ماده‌پرستی از هر سویی بشریت را تهدید می‌کند، اهمیتی فوق‌العاده یافته است. در ...

زبان و ادبیات کهن فارسی، گنجینه‌ای است نادر از داستان‌ها و حکایت‌های حکمت‌آمیز و انسان‌ساز که انتقال آن به کودکان و نوجوانان به عهده نویسندگان متعهد و اهل قلم هوشیار ایران زمین است. بی‌شک روش انتقال این میراث ارزش‌مند، درک ...

جبر و اختیار از مسائل مهم کلامی ـ دینی است که در عرفان و فلسفه نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با پذیرش جبر، معمای مسؤولیت انسان و معمای خلق گناه از سوی خدا مطرح می‌شود و با قبول اختیار (تفویض) معمای محدود شدن قدرت ...

نوشتة حاضر بازتاب اندیشه‌های بهاءالدین ولد در کتاب معارف را در غزلیات و رباعیات مولانا پیرامون مقوله «روح» می‌کاود. موضوعات گزینش‌شده در این مقاله هر یک بیان‌گر جهتی مشترک در نگرش و اتخاذ روش مشابه در بیان است. مشترکات ...

مقالة پیش رو، حاوی نکاتی پیرامون فریدون بن احمد اسفهسالار (سپه‌سالار) و رسالة مشهور او پیرامون زندگی و شرح احوال مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است. سپه‌سالار تنها شرح حال نویسی است که به گفتة خود چهل سال سر بر آستان مولانا ...

یکی از پیچیده‌ترین مسائل فلسفی و کلامی، مسألة جبر است و اختیار. این مسأله هرگاه با مسائلی دیگر چون «جبر و تفویض»، «خیر و شر»، «حق و تکلیف» و نظایر آن‌ها گره بخورد، پیچیده‌تر می‌شود. مولانا در خلال مثنوی و دیوان شمس تبریزی ...

در این مقاله تلاش شده است تا گزارشی فشرده و مختصر درخصوص        قراءت‌های‌ تازه از آثار مولانا در غرب ارائه گردد. قراءت‌هایی که به لحاظ کمّی و کیفی سیر صعودی دارد و گاهی به دیدگاه‌ها و بصیرت‌هایی می‌رسد که برای خوانندگان ...

عارفان بزرگ هند، همواره با عارفان ایرانی ارتباط داشته‌اند. مهاجرت عارفان به سرزمین هند و ورود مسلمانان از خراسانِ قدیم به این سرزمین به گسترش این ارتباط‌ها مدد می‌کرد. همواره عارفانِ هند پیران و وابستگانی در خراسان داشته‌اند ...

با غور در شعر مولانا به طور مشخص به دو نوع "من"بر می‌خوریم: یک من دروغین که تنها تصویر و سایه ای از من حقیقی است ؛در برابر منی دیگرکه حقیقی است ومفهوم واقعی هستی انسان را تشکیل می‌دهد. در این مقاله بر آنیم تا ویژگی‌های این ...

هدف این مقاله راه یافتن به پیش‌زمینه‌های اجتماعی ـ فرهنگی در قصه‌های مثنوی مولاناست، تا از این طریق بتوان به تصویری از سیمای جامعة عصر وی دست یافت. به همین منظور پس از گزینش نود قصه از شش دفتر مثنوی که دارای زمینه‌های ...

حسام‌الدین چلبی از مریدان و نزدیکان ویژه مولانا بوده، نقشی بارز در آفرینش مثنوی و جهت‌دهی و گسترش آن داشته است. تأثیر او بر حضرت خداوندگار بحدی بوده است که به خواهش او سرودن مثنوی را آغاز کرد و هرگاه حسام‌الدین حضور نداشت، ...

بزرگ‌ترین دشواری اختیار، تردید و اضطرابِ ماست، اما آفتِ بزرگِ جبر، بی‌مسؤولیتی است. مولانا با جمعِ اختیار و جبر، نظریه‌ای را بنیان می‌نهد که خود آن را جبّاری می‌نامد. معنیِ جبّاری نزد مولانا، پذیرش جبر است از منظرِ روان‌شناختی ...

نوشتة حاضر در پاسخ این سؤال تنظیم شده است که آیا مولانا در بنیان اندیشه‌های متکثر خود اساساً مروّج صلح جهانی و عدم خشونت (به معنای رایج در جهان مدرن) است یا خیر؟ بدین منظور تلاش شده است تا ضمن بدست دادن نمونه‌هایی از مواجهة ...

جهان امروز دارای تفاوت‌هایی بسیار با دوران گذشته است. عنصر اصلی تفاوت‌های مربوط را می‌توان در «کیفیت عقلانیت» و «نوع خردورزی» خلاصه کرد. عقلانیت نوین و مدرن، با وجود قابلیت‌ها و توانایی‌ها، کاستی‌هایی نیز دارد که محتاج ...

یکی از تصورات رایج، اما قطعاً نادرست در مورد نظریه و نقد ادبی، آن است که  نظریه و نقد ادبی را فقط در متون معاصر می‌توان اعمال کرد. حال آن‌که نقد یک ابزار علمی است و هر متن ادبی، خواه کلاسیک و خواه معاصر، از دیدگاه مدرنیستی ...

می‌دانیم که در شعر فارسی دری، 10 قالب شعری عرصۀ هنرنمایی سخن‌وران توانای پارسی‌گوی در بیش از هزار سال بوده است، اما هم از نظر حجم و کمیت و هم از حیث دل‌نشینی و کیفیت این قالب‌ها در یک ردیف نیست و چند قالب شعری، بیش از دیگر ...

مقالة حاضر، به معرفی و بررسی ردیف‌های فعلی موجود در سه دفتر نخست مثنوی اختصاص دارد. این منظومة مفصل و جامع عرفانی، از عالی‌ترین نمونه‌های شعر عرفانی فارسی و منشأ تقلید و ایجاد اثرهای فراوان در قرن‌های بعد بشمار می‌رود. در ...

مقالة حاضر تأملی است بر گفتار بهاءولد مندرج در کتاب مشهور او معارف بهاء ولد (که به همت استاد فروزان‌فر در سال 1333 به زیور طبع آراسته شد) و مقایسة ویژگی‌های معشوق در سخن بهاء ولد با آن‌چه مولانا بویژه در طول غزلیات خود از ...

مثنوی مولانا، بدون شک یکی از شاه‌کارهای جهان ادب بشمار می‌رود که در میان ملّت‌های مختلف مقبولیتی ویژه یافته است. از جمله کشورهایی که همواره به مثنوی از ابعاد مختلف پرداخته‌اند، هندوستان است که فرهنگ و ادب پارسی، در این ...

نویسنده در این مقاله کوشیده است مبانی معنوی و اخلاقی که در خلال سخنان مولانا اعم از مثنوی، غزلیات شمس و فیه ما فیه موجود است بر کشیده، نشان دهد که در بحران تشنجات و آشفتگی‌های جهان حاضر چه‌گونه این مبانی غنی اخلاقی می‌تواند ...