فراتحلیلی بر مطالعات فقر در جامعه روستایی ایران

Abstract

پژوهش حاضر، فراتحلیلی بر مطالعات انجام شده در زمینه فقر در جامعه روستایی ایران است. مسئله اصلی در بررسی حاضر این است که رویکرد نظری غالب و متغیرهای اصلی در پژوهش‌های مذکور چیست؟ و تا چه حد به رهیافت مشارکتی توجه شده و از چه موضوعاتی غفلت شده‌ است؟ روش گردآوری داده‌ها، مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای است، به‌طوری که ابتدا هفتاد پایان‌نامه و پژوهش در زمینه فقر در دهه 80، بررسی شد که از بین آنها، سی و دو پژوهش درباره فقر روستایی، به‌عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. برخی از متغیرهای مهم پژوهش حاضر عبارت‌اند از: تعاریف فقر، شیوه جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها، روند فقر در جوامع روستایی، عوامل تأثیرگذار، نتایج و استراتژی‌ها برای کاهش فقر. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با روش تحلیل محتوا انجام شد. طبق یافته‌های تحقیق، بیشتر داده‌های موجود، با استفاده از داده‌های ثانویه مرکز آمار ایران به‌دست آمده است و عمدتاً با روش‌های مختلف کمی و اقتصادسنجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در زمینه فقر روستایی، بیشتر بر جنبه‌های پولی و مالی تأکید شده است. طبق نتایج تحقیق، فقر را باید از جنبه‌‌های اجتماعی و با رویکردهای انسانی و مشارکتی نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. در اغلب مطالعات مذکور، به این موضوع چندان توجه نشده است. علاوه‌براین، در مطالعات یادشده، موضوعاتی مانند آثار گوناگون فقر بر اقشار مختلف جامعه روستایی، سیاست‌های فقرزدایی و ارزیابی آثار آنها و نیز اثر پدیده-های کلان مانند جهانی شدن بر فقر روستایی بررسی نشده است.