فاطماننه هانا اوزادیر: دیدن و چشیدن تصویر در دست‏بافته‏های زنان لومه‌ـ دره

Abstract

این مقاله دعوتی است برای پذیرفتن و وارد‌کردن حس‏ها به قلمرو پژوهش‏های مردم‏نگارانة هنر. تلاش کرده‏ام تا بعد زیبایی‏شناختی دست‏بافته‏های زنان اجتماع لومه‌ـ دره، از تیره‏های طایفة ترکمه در شمال غرب ایران را در جهان حسی جامعة تولیدکننده قرار دهم و به سوی درک آن حرکت کنم. کار میدانی‏ام در میان لومه‌ـ دره با تمرکز بر دست‏بافته‏ها صورت گرفت. تجربۀ مردم‏نگارانه نشان داد که نمی‏توان تصاویر بافته‏شده بر این آثار را بر‌اساس یک دیدگاه کلان و تقلیل‏گرای متأثر از منابع مکتوب ادبی و اسطوره‏شناختی ایرانی تحلیل کرد، بلکه باید تلاش کرد تا درکی نزدیک به جامعۀ تولیدکننده به دست آورد و تصاویر را در داخل این تجربۀ واقعی از زیست با جامعه قرار داد. طرح‏های ترنجی در ایران در میان بسیاری از جوامع محلی و قومی رایج است، اما پژوهشگران هنر در ایران همۀ آن‌ها را دارای یک معنا یا یک بعد زیبایی‏شناختی می‏دانند. بررسی حاضر از برخی طرح‏های ترنجی در میان لومه‌ـ دره نشان می‏دهد که محوریت آب در نقش‏مایه‏های بزرگ و مرکزی متن دست‏بافته‏ها از ارزش‏های جمعی و فلسفۀ بومی از تجربه هنرهای تجسمی سرچشمه می‏گیرد.