تغییرپذیری زمانی و مکانی بیشین? بارش ماهانه در بخش‌های جنوبی دریای خزر

Abstract

تغییرپذیری دما و بارش از ویژگی‌های اصلی اقلیم به شمار می‌آید. به ویژه بارش در مقیاس‌های زمانی و مکانی مختلف دارای تغییرات بسیاری است. بررسی تغییرپذیری درون سالان? فراوانی بارش بیشین? ماهانه در مناطق جنوبی دریای خزر موضوع مقالة حاضر است. برای این منظور از داده‌های 32 ایستگاه (همدیدی سازمان هواشناسی و باران‌سنجی وزارت نیرو) که دارای 40 سال آمار پیوسته (2006-1967) است، استفاده شده است. بررسی اولیه نشان می‌دهد که به طور نسبی در ماه‌های سپتامبر، اکتبر و نوامبر بارش بیشین? ماهانه در بیشتر بخش‌های منطقه رخ می‌دهد. به منظور بررسی دقیق‌تر و نشان دادن تناوب بارش از روش هارمونیک استفاده گردید. روش هارمونیک نشان داد که بیشترین درصد توضیح واریانس به وسیل? هارمونیک اول به میزان بیش از70 درصد در بخش‌های ساحلی مناطق مرکزی و غربی این منطقه مشاهده می‌شود. در این بخش‌ها تغییرات درون سالان? بارش بیشین? ماهانه طی دور? مورد بررسی عموماً به صورت سالانه صورت می‌گیرد. در بخش‌های کوهستانی و شرقی به هارمونیک‌های سوم و چهارم برای توضیح واریانس نیاز است و در بعضی از موارد تا هارمونیک ششم نیز برای توضیح واریانس به کار می‌رود، که نشان از تغییرپذیری زیاد و عدم یکنواختی بارش در این مناطق دارد. بیشترین PVR(1) به میزان 82 درصد متعلق به ایستگاه رشت و کمترین میزان PVR(1) به میزان حدود 10 درصد مربوط به ایستگاه نمارستاق است. میزان PVR که نشان‌دهند? میزان توضیح‌دهندگی واریانس است، در هارمونیک اول نشان‌دهند? تغییرات سالانه است. در ایستگاه رشت ـ به واسط? میزان بالای PVR هارمونیک اول ـ تغییرات درون سالانه مولف? بررسی‌شده دارای یکنواختی بیشتر و سالانه بوده و در ایستگاهی همچون نمارستاق تغییرات دارای تغییرپذیری بیشتری است و به هارمونیک‌های بالاتری برای توضیح واریانس نیاز است.