بررسی روند وارونگی‏ های دمایی کلان‏ شهرهای ایران (تهران، مشهد، و تبریز)

Abstract

هدف از این پژوهش بررسی روند وارونگی دمای لایة مرزی کلان‏شهرهای تهران، مشهد، و تبریز است. در این راستا، از داده‏های پیمایش قائم جو سال‏های 20۰7- 20۱7 ساعت صفر (00) ایستگاه‏های هواشناسی تهران، مشهد، و تبریز از پایگاه داده‏های اقلیمی وایومینگ استفاده شد. برای تعیین انواع وارونگی دما، نمودارهای تفی‏گرام داده‎های جو بالا با استفاده از نرم‏افزار RAOB ترسیم شد. سه نوع وارونگی تابشی، فرونشستی و جبهه‏ای به‏عنوان سه تیپ اصلی و چهار نوع دیگر به‏عنوان تیپ‏های ترکیبی متشکل از این سه نوع وارونگی مشخص و توزیع زمانی فراوانی و درصد هر یک از 7 تیپ وارونگی در هر ماه محاسبه شد. روند یازده‏سالة هر یک از تیپ‏های وارونگی با استفاده از روش ناپارامتریک من- کندال و تخمینگر شیب سن تعیین و مقایسه شد. نتایج نشان داد تیپ وارونگی تابشی در همة ایستگاه‏ها کاهش معنادار در سطح اطمینان 01_/0 (Z>2.58) و برعکس وارونگی فرونشستی روند افزایشی معناداری در سطح اطمینان 05_/0 (z>1.96) نشان داده است. از میان تیپ‏های ترکیبی، تیپ تابشی- فرونشستی روند افزایشی معنادار داشت. در مجموع، نوع تیپ‏های وارونگی در دورة 20۰7-20۱7 از تیپ‏های وارونگی خالص به تیپ‏های ترکیبی و چندلایه و به‏طور شاخص تیپ تابشی- فرونشستی تغییر یافته است.