برآورد میزان تبخیر از سطح دریای خزر و واکاوی زمانی- مکانی آن

Abstract

امروزه در بین محققان به دلیل امکان تحلیل مکانی- زمانی، عدم صرف هزینة بالا برای برداشت داده، زمان‏برنبودن و به‏خصوص استفاده از داده‏های شبکه‏ای در دسترس، روش‏های تجربی طرفداران زیادی پیدا کرده است. برای اطمینان از صحت برآورد میزان تبخیر دریاچه‏ها از روش‏های ابداع‏شدة تجربی در هیدرولوژی، آن‏ها را با روش بیلان آبی، که روش اندازه‏گیری مستقیم به‏شمار می‏آید، صحت‏سنجی می‏کنند. در تحقیق حاضر برای برآورد تبخیر از سطح دریای خزر به منظور برنامه‏ریزی برای اثرهای نوسانات آب دریا در اکولوژی و تأثیر بر زندگی ساکنان کشورهای مجاور آن، هفت روش تجربی صحت‏سنجی شد که از میان آن‏ها روش مایر بیشترین و نزدیک‏ترین برآورد را به روش مبنا دارا بود. بر اساس روش مایر، میزان تبخیر از سطح این دریا 1010 میلی‏متر در سال برآورد شد. بالاترین میزان تبخیر به لحاظ مکانی از سطح دریای خزر در جنوب‏شرقی و خلیج قره‏بغاز و کمترین میزان آن در بخش غربی و شمالی این دریا انجام می‏گیرد. به لحاظ زمانی نیز بیشترین مقدار تبخیر خزر در تابستان و کمترین مقدار آن در زمستان انجام می‏گیرد. عواملی همچون عرض جغرافیایی و دریافت انرژی، جهت‏گیری ارتفاعات در جنوب و غرب خزر، جریان‏های آب سرد در بخش غربی، و وجود بیابان‏های بخش شرقی خزر در الگوی توزیع تبخیر خزر اثرگذار است.