بازسازی سطوح دیرینة دریاچة ارومیه در کواترنری با مطالعة پادگانه‌های دریاچه‌ای

Abstract

هدف از این پژوهش شناسایی و بررسی پادگانه‌های کواترنری دریاچة‌ ارومیه، تعیین ارتفاع دقیق آن‌ها و بازسازی سطوح و مناطق دیرینة تحت تأثیر نوسانات سطح آب دریاچه است. طی مطالعات میدانی، با استفاده از شواهد فسیلی، رسوب‌شناسی و ژئومورفولوژیکی 24 پادگانة دریاچه‌ای در مناطق زنبیل‌داغی، گلمانخانه، نقده، جزیرة اسلامی، مهاباد، میاندوآب، بوکان، ملکان، سلماس، تسوج و الخچی شناسایی شد. با استفاده از جی‌.پی.‌اس دو‌فرکانسه ارتفاع دقیق پادگانه‌ها محاسبه شد. این پادگانه‌ها در ارتفاعی بین ۱۲۹۷ متر در جزیرة اسلامی تا ۱۳۶6 متر در غرب ملکان قرار دارند. با توجه به داده‌های ارتفاعی به‌دست‌آمده، هشت سطح ارتفاعی مربوط به پادگانه‌های دریاچه‌ای را که همان تراز آب در کواترنرند، برای دریاچة ارومیه می‌توان تعریف کرد. از طریق بازسازی ارتفاع این سطوح پادگانه‌ای، محدودة آبگیری دریاچة ارومیه در دوره‌های گذشته تعیین و محدودة تأثیر آن‌ها بر روی تصاویر ماهواره‌ای ترسیم شد. براساس نتایج این پژوهش، بالاترین سطح پیشروی دیرینة آب دریاچه در سواحل جنوبی آن و بیشینة مساحت دریاچه معادل ۱۳۹۰۰ کیلومترمربع بوده است که سطح آبگیری آن نسبت به سال ۲۰۱۱ در حدود ۱۰۰۰۰ کیلومترمربع بیشتر بوده است.