پهنه‌بندی تأثیر خشکسالی بر پوشش گیاهی توسّط سنجش از دور در دشت یزد ـ اردکان

Abstract

در پژوهش پیش رو شاخصی به نام نمایه‎ی تأثیر خشکسالی (IDI) معرّفی شده است که بیانگر تأثیرات درازمدّت شرایط اقلیمی منطقه‎ی مطالعاتی، بر وضعیّت پوشش گیاهی مراتع آن منطقه است. نمایه‎ی تأثیر خشکسالی با تلفیق عواملی چون بارندگی و دما (به‎عنوان مهم‎ترین عناصر اقلیمی تأثیرگذار بر پوشش گیاهی منطقه‎ی مطالعاتی) و شاخص پوشش گیاهی SAVI با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای محاسبه می‎شود. از مزایای نمایه‎ی مذکور این است که در GIS قابل محاسبه بوده و خروجی آن به‎صورت نقشه است و بنابراین می‌تواند پهنه‌بندی آثار خشکسالی بر پوشش گیاهی منطقه‎ی مطالعاتی را انجام دهد. در این پژوهش نمایه‎ی IDI با تلفیق داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی دشت یزد ـ اردکان برای تهیّه‎ی نقشه‌های بارندگی و دمای دشت (آمار هشت ایستگاه از بدو تأسیس تا کنون) و یک سری زمانی از داده‌های ماهواره‌ای سنجنده‎ی مادیس برای تهیّه‎ی نقشه‎ی SAVI مراتع (مشتمل بر 30 تصویر از ماه‌های دارای حداکثر پوشش گیاهی، بین سال‌های 2000 تا 2009 میلادی) محاسبه و سپس پهنه‌بندی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مناطق شمالی دشت، دارای بیشترین مقدار IDI نسبت به مناطق دیگر هستند. بیشتر بودن مقدار عددی این نمایه در این مناطق، نشان‌دهنده‎ی تأثیرپذیری بیشتر پوشش گیاهی مناطق مذکور از پدیده‎ی خشکسالی‌ها و شرایط حاد محیطی است. طبقه‌بندی IDI به کلاس‎های شدید، متوسط و ضعیف، نشان می‌دهد که بیشترین مساحت مراتع دشت یزد ـ اردکان به ‎شدّت تأثیر متوسّط اختصاص یافته (حدود 50%) که این نواحی کمابیش در تمامی نقاط دشت پراکنده شده‌اند. همچنین تأثیر خشکسالی بر 39 درصد از مساحت مراتع منطقه‎ی مطالعاتی کم و بر 11 درصد باقیمانده شدید بوده است.