بازتاب اکسپرسیونیستی رخدادهای جنگ جهانی اوّل در سروده‌های ادیب پیشاوری

Abstract

پژوهش حاضر بیان کننده ی واکاوی شاخصه های اکسپرسیونیستی با مطالعه ی پاره ای از قصاید ادیب نیشابوری است که البته در دیگر آثارش به ویژه در "قیصرنامه" نیز قابل ردگیری خواهد بود. تصاویر اکسپرسیونیستی از رخدادهای سلطه جویانه و فجایع جنگ در شعر ادیب تا حدود زیادی با شاخصه هایی آراسته است که در مکتب ادبی-هنری مرتبط و همزمان در غرب دیده می شود؛ شاخصه هایی که زمینه ها و عاملیت های مشترک در ادبیات ملتهای درگیر به بار آورده است. از این رو، فرض تطبیقی کار حاضر بر شکل گیری جهانی مکتب اکسپرسیونیسم است که در آن وجود شاخصه ها تواردی و متأثر از زمینه های تجربی یکسان است و نه لزوماً در پیِ تأثیرپذیری شعر ادیب از مکاتب ادبی اروپای غربی یا آثار نویسندگان آلمانی پیشرو. به اختصار میتوان گفت افزون بر ارتباط محتوای اشعار ادیب با ضدنظامی گری، تخطئه ی جهان پرآشوب ویلهلمی و پیشگویی های آخرالزمانی از نتایج جنگ، بیانگرایی خلّاقانه ی او در سبک ادبی نیز به ویژه در تصویرسازی و شخصیت پردازی نمادین و انتزاعی مشهود است. این بازنماییها، همگونی هایی نیز با برخی از مکاتب هنری و ادبی دوره دارد.