بقاء نفس از دیدگاه ملاصدرا

Abstract

کیفیت بقاء نفس در دستگاه فلسفی ملاصدرا شکل منحصر به فردی دارد. به‌گونه‏ای که تنها برای برهانی‌کردن اصل معاد به‌کار نمی‏رود، بلکه افزون بر آن تحلیل قابل قبولی از بقاء هویت بدن و نفس در جهان دیگر - برای تبیین آموزۀ معاد جسمانی- پیش رو می‏گذارد. او در این راستا بسیاری از اصول فلسفی خود از جمله چگونگی حدوث نفس، ترکیب اتحادی نفس و بدن، حرکت جوهری در وجود انسان و چگونگی رابطۀ نفس و بدن را در ارائه تبیینی جامع از بقاء نفس به‌کار می‏گیرد و نه تنها برهانی عقلی بر بقاء نفس ارائه می‏کند، بلکه از چگونگی رابطه سیال نفس و بدن نیز بر بقاء نفس استفاده می‏کند. آن‌چنان‌که از مجموع اصول و عبارات او برمی‏آید نفسی که او بقاء آن را ثابت می‏کند نه تنها شامل تمامی مراتب نفس، بلکه حتی شامل بدن انسان به عنوان مرتبه نازله نفس نیز می‏شود. از همین‌رو به نظر می‏رسد او توانسته با استفاده از تحلیل چگونگی بقاء نفس، آموزۀ معاد جسمانی را برهانی کند.