بررسی صحت و دقت نتایج حاصل از برداشت‌های ژئوالکتریک در تعیین عمق و ضخامت لایه بوکسیتی در یکی از ذخایر بوکسیت جاجرم

Abstract

در این پژوهش به بررسی کارایی روش سونداژزنی ژئوالکتریکی در تشخیص لایه معدنی در ذخایر بوکسیت کارستی دارای توپوگرافی شدید سطح زمین پرداخته می­شود. بدین منظور 21 سونداژ ژئوالکتریکی در کنار نقاط حفاری شده در یکی از ذخایر بوکسیت جاجرم در طول یک خط، طراحی و برداشت گردید. داده­های برداشت شده نخست به وسیله منحنی­های استاندارد تفسیر شده و سپس نتایج حاصله به­عنوان مدل اولیه به­وسیله نرم­افزارIX1D ، مدل­سازی یک­بُعدی شد. نتایج مدل­سازی یک­بُعدی، وجود حداقل چهار لایه ژئوالکتریکی را در منطقه مورد بررسی نشان می­دهد. جهت درک بهتر و جامع­تر، این نتایج به­صورت یک مقطع دوبُعدی نشان داده شد. بررسی نتایج وارون­سازی یک­بعدی نشان داد که به دلیل تباین کافی مقاومت ویژه بین بوکسیت و سنگ کف دولومیتی، تشخیص کمر­پایین لایه معدنی ممکن است؛ اما از آنجایی که اختلاف مقاومت ویژه بوکسیت کائولنی با لایه­های بالایی آن اندک است؛ تشخیص کمر بالای ماده معدنی و در نتیجه تعیین ضخامت لایه معدنی مشکل است. به منظور بررسی صحت و دقت نتایج حاصل از برداشت­های ژئوفیزیکی در محدوده معدنی، این نتایج با نتایج حاصل از حفاری­های اکتشافی در منطقه مذکور مورد مقایسه قرار گرفتند. در این مقایسه مشخص شد 5 سونداژ دارای خطای تخمین بالای 50 درصد، 10 سونداژ خطای تخمین بین 10 تا 30 درصد و 6 سونداژ خطای تخمین کمتر از 10 درصد دارند. ضریب همبستگی رتبه­ای کندال تائو بین تخمین عمق لایه­ها به روش ژئوالکتریکی و عمق به دست آمده از حفاری، مقدار 0.486 به دست آمد؛ که نشان‌دهنده همبستگی نسبتاً خوبی بین عمق تشخیص کنتاکت دولومیت و بوکسیت در تفسیر نتایج سونداژ و نتایج حاصل از داده‌های حفاری اکتشافی در منطقه است.