رابطۀ امنیت آب و بلایای طبیعی در حقوق بین‌الملل

Abstract

بلایای طبیعی و انسانی بخش گریزناپذیری از حیات است که ابعاد گوناگون زندگی انسان‌ها را تهدید می‌کند. امروزه با افزایش میزان بحران آب در جهان، توجه جامعۀ بین‌المللی به موضوع امنیت آب جلب شده و نقش مدیریت بلایا، به معنای آمادگی، واکنش و بازسازی به منظور کاهش آثار بلایا، در حصول امنیت آب مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش، به بررسی رابطۀ متقابل امنیت آب و مدیریت بلایا و کنکاش در قواعد ذی‌ربطِ حقوق بین‌الملل موضوعه پرداخته است. دستاورد بررسی‌های توصیفی و تحلیلی نگارندگان، حاکی از آن است که گرچه تاکنون سند حقوقی الزام‌آور یکپارچه‌ای در موضوع مدیریت بلایا در حقوق بین‌الملل شکل نگرفته است، اما برخی از قواعد شاخه‌های مختلف این حقوق، از جمله حقوق بین‌الملل بشر، حقوق بین‌الملل محیط زیست، حقوق بین‌الملل منابع آبی فرامرزی، تعهداتی را در مراحل مختلف مربوط به بلایا، یعنی پیش از وقوع آن‌ها، در هنگام وقوع و پس از آن، بر عهدۀ بازیگران عرصۀ بین‌المللی، به ویژه دولت‌ها، قرار می‌دهد که در تأمین امنیت آب نقش بسزایی دارد؛ هرچند تضمین پاسداشت این تعهدات، خود چالشی مهم است که نیازمند چاره‌اندیشی جهانی است.