تحلیل انتقادی شناختی مجاز در سرخط‌های انتخاباتی روزنامه‌های ایران

Abstract

این مقاله به بررسی رابطة میان ایدئولوژی سیاسی در گفتمان رسانه‌ای و مجاز مفهومی در سرخط روزنامه‌های ایران می‌پردازد. در این پژوهش، با اتخاذ دیدگاه تحلیل انتقادی مجاز (ژانگ، 2014)، به تحلیل انتقادی شناختی مجاز در سرخط‌های انتخاباتی روزنامه‌های ایران پرداخته می‌شود، تا مشخص شود کدام مجاز‌های مفهومی در سرخط روزنامه‌های ایران با موضوع انتخابات به کار رفته‌‌است و چگونه ایدئولوژی‌های سیاسی روزنامه‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا، در انتخاب مجاز‌های مفهومی در سرخط خبرهای انتخاباتی تأثیرگذار است. داده‌های پژوهش از میان سرخط‌های خبری انتخاباتی 12 روزنامة اصولگرا و اصلاح طلب،(تعداد=289 شماره) در بازه زمانی نیمة فروردین تا نیمة خرداد 1396 به مدت 2 ماه، به صورت در دسترس جمع‌آوری و مجاز‌ها بر اساس اصول نظریة مجاز مفهومی شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجة این بررسی نشان می‌دهد که هر دو نوع مجاز کل به جای جزء (3 نوع)و جزء به جای کل (2 نوع) به ترتیب با نقش‌های برجسته‌سازی و گسترش، مورد استفاده قرار گرفته‌است. نتایج مؤید این است ایدئولوژی بر چگونگی شکل‌گیری مجاز تأثیرگذار است و مجازها ابزاری برای بازتولید ایدئولوژی در رسانه هستند. بدین‌ترتیب، مطالعة مجاز مفهومی، در کنار سایر سازوکارهای شناختی،‌ به تحقق اهداف مطالعات تحلیل گفتمان انتقادی کمک می‌کند.