بررسی اصل توالی رسایی و قانون مجاورت هجا در واژه‌های سه‌هجایی با هجای آغازین CVCC در زبان فارسی

Abstract

در پژوهش حاضر، میزان رعایت اصل توالی رسایی و قانون مجاورت هجا در واژه‌های سه‌هجایی بررسی شده است. بدین منظور، لغات دو فرهنگ لغت مهشید مشیری و نیز دورۀ دوجلدی معین بررسی شد و در بین حدود صد هزار واژۀ بررسی‌شده، فقط 269 واژۀ سه‌هجایی با هجای آغازین cvcc پیدا شد. سپس توالی واکه‌ها و توالی همخوان‌ها، استخراج و با استفاده از مقیاس رسایی گوسکوآ (2004)، رعایت اصل توالی رسایی و قانون مجاورت هجا بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی ساخت‌های هجایی (c)vcc.cv(c)(c).cv(c)(c) نشان می‌دهند واکه‌های a/و eو/o نسبت به ɑ/ و i و/u تمایل بیشتری دارند تا در جایگاه هستۀ هجای اول ظاهر شوند. در بین واکه‌های کوتاه نیز واکه /a/ اولویت دارد. به عبارتی، واکه‌های رساتر بسامد بیشتری دارند. همچنین، کاهش میزان رسایی در خوشۀ همخوانی هجای اول با فراوانی 212 مورد (معادل 78 درصد داده‌ها)، شاهدی بر رعایت اصل توالی رسایی در این توالی درون هجایی است. در بررسی قانون مجاورت هجا نیز مشخص شد در مرز هجای اول و دوم تمایل به نقض این قانون وجود دارد؛ به‌طوری‌که در 133 مورد، افزایش میزان رسایی وجود دارد.