بررسی ارزش اقتصادی تولیدات دامی در نظام دامداری سنتی متکی به عرصه مرتع (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی هزارجریب بهشهر)

Abstract

نظام دامداری متکی به مراتع عمدتاً براساس سیستم‌های سنتی مدیریت می‌شود و ارزش افزوده این بخش از منابع طبیعی در درآمد بهره‌برداران مورد توجه جدی قرار گرفته است. با توجه به آنکه مراتع با تأمین بخشی از علوفه مورد نیاز دام، نقش مهمی در تأمین معیشت و اقتصاد خانوار دامداران دارند، تحقیق حاضر با هدف برآورد درآمد اقتصادی تولیدات دامی در پاسخ‌گویی به نیازهای معیشتی مرتعداران مراتع ییلاقی هزارجریب بهشهر به انجام رسید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و روش انجام تحقیق به صورت پیمایشی همراه با مصاحبه حضوری صورت پذیرفت. اطلاعات مورد نیاز به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده از 56 خانوار بهره‌بردار و از 3 گله و روستا جمع آوری شد. به‌منظور تحلیل مالی فعالیت دامداری، بیلان مالی فعالیت‌های دامی اعم از درآمد ناخالص، هزینه‌های دامداری، درآمد خالص بهره‌برداران، محصولات دامی و مدت زمان بهره‌برداری از علوفة مراتع مطالعه شد و در نهایت ارزش کل اقتصادی تولیدات دامی محاسبه گردید. میانگین درآمد خالص روزانه در سرخ گریوه 423300 ریال، در کلیا 423170 ریال و در پابند 476800 ریال برآورد شده است. همچنین نتایج حاصل از تولید هر هکتار از مراتع منطقه 5/276 کیلوگرم درهکتار برآورد شد که با توجه به برآورد علوفه مورد نیاز مشخص گردید، 142 کیلوگرم در هکتار کمبود علوفه وجود دارد و مرتع‌داران نیاز به واردات علوفه داشته‌اند. بنابراین، درآمد حاصل از دامداری سنتی صرفاً متکی به علوفه مرتعی پاسخ‌گوی نیازهای اقتصادی مرتعداران منطقه مورد مطالعه نبوده است. در خاتمه نیز به تحلیل عوامل مؤثر بر ارزش تولیدات دامی از دیدگاه بهره‌برداران پرداخته شده است.