بررسی ترکیب شیمیایی و شناسایی منشأ ذرات معلق (PM10) با استفاده از روش فاکتور غنی سازی (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه)

Abstract

یکی از پدیده­های جوی مناطق خشک و نیمه­خشک و مناطق هم­جوار با این گونه نواحی، پدیدۀ گرد و خاک و تولید ذرات معلق (PM₁₀) است که مخاطرات زیست­محیطی زیادی به همراه دارد. هدف این مطالعه، تعیین ترکیب شیمیایی و شناسایی منشأ عناصر در ذرات­معلق در اتمسفر شهر کرمانشاه می­باشد. برای شناسایی منشأ طبیعی و انسانی این عناصر در ذرات ­معلق از روش فاکتور غنی‌سازی استفاده شده­است. ردیابی جریان­های هوایی با استفاده از خطوط هم ارتفاع در سطح 500 هکتوپاسکال انجام گرفته است. نمونه­های ذرات معلق برای 20 عنصر به­وسیلۀ دستگاه ICP-OES مورد آنالیز قرار گرفته­ است. بر اساس این مطالعه، عناصری همانند آهن، پتاسیم، کلسیم، سلنیوم، آرسنیک، کبالت، فسفر، منیزیم و سدیم دارای میزان فاکتور غنی­سازی پایین می­باشند، که نشان دهندۀ آن است که این عناصر از پوسته سرچشمه گرفته­اند. این عناصر 84% از غلظت کل عناصر را شامل می­شوند. این امر حاکی از آن است که عناصر پوسته­ای کمک کنندۀ اصلی عناصر در PM₁₀ در اتمسفر کرمانشاه هستند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بیشترین فراوانی عبور جریان­های هوایی به غرب ایران در درجة اول مربوط به غرب تا شرق عراق و پس از آن شمال غرب تا شمال شرق اردن، شرق تا جنوب غرب سوریه و شرق تا غرب دریای مدیترانه می­باشد. بنابراین، می­توان بیان کرد که عراق و مناطق هم­جوار با آن نقش مهمی در ایجاد ذرات معلق (گردوغبار) در منطقه دارا می­باشند.