مضامین استعاره‌ها در منظومۀ سبیکة الذهب در تطبیق با آیات قرآن و انعکاس آن در مصداق هنری

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> استعاره مکنیّه یا کنایی از مسائل مورد مناقشه در علم بیان است. در آثار اولیۀ بلاغی خبری از عنوان استعارۀ مکنیه نیست و تنها جارالله زمخشری و جرجانی بدون اشاره به عنوان آن، توضیحاتی دربارۀ آن ذکر کرده‌اند. بعدها سکاکی در مفتاح العلوم به تفصیل به این بحث پرداخته است. در حالی که، بر مبنای تعریف سکاکی و برخی دیگر از بلاغیون، «استعارگی» این ساختار پذیرفتنی است؛ برخی دیگر استعاره بودن آن را قبول ندارند و آن را تشبیه مضمر به حساب می‌آورند. گویا، سکّاکی با توجه به حضور نداشتن لفظ عاریه و استعاره در استعارۀ مکنیّه، تحلیل دیگری از این نوع استعاره ارائه داده است که براساس آن، لفظ مشبّه برای مشبّهٌ ‌به استعاره آورده شده است. در سبیکة الذهب، با وجود اینکه متن مختصرِ تفتازانی، ملاک سرایش این منظومه بوده است اما در بحث استعارۀ مکنیه، ضمن اشاره به اختلاف‌ها، نظر خطیب قزوینی برجسته شده است و نقد وی بر آرای سکاکی و تفتازانی آورده شده. خطیب قزوینی که شارح آرای سکّاکی است، با ردّ نظر وی و با ریزبینی از استعارۀ مکنیّه به «تشبیه مُضَمر در نفس» تعبیر کرد که با‌ تسامح، به آن استعاره گفته می‌شود و بدین‌گونه، به اصلاح نظر دانشمندان متقدّم پرداخته است؛ لذا در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی‌ـ‌تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ایی صورت گرفته است، به شرح این مصادیق پرداخته شده است. نتایج این تطبیق نشان می‌دهد در منظومۀ سبیکة الذهب ضمن اشاره به این اختلافات، به اقوال مخالفی چون خطیب قزوینی اشاره شده است و در بحث استعارۀ مکنیّه، بیشتر بر دیدگاه خطیب تأکید شده که انعکاس این استعاره‌ها در آثار هنری مشهود است.<br /> <strong>اهداف پژوهش:</strong><br /> <br /> بررسی مضامین استعاره‌ها در سبیکه الذهب در تطبیق با آیات قرآن.<br /> انعکاس استعاره‌ها در سبیکه الذهب در مصداق‌های هنری.<br /> <br /> <strong>سوالات پژوهش:</strong><br /> <br /> استعاره‌ها در سبیکه الذهب در تطبیق با آثار هنری چگونه بررسی شده است؟<br /> چگونه می‌توان تأثیر استعاره‌ها را در سبیکة الذهب با مصداق‌های هنری بررسی کرد؟