تأثیر تاج پوشش گیاهان چندساله و سطوح بهره برداری چرایی بر تراکم بانک بذر خاک در یک مرتع استپی

Abstract

بررسی بانک بذر خاک اطلاعات مفیدی را برای مدیریت و احیاء اکوسیستم­های طبیعی فراهم می­آورد. در مناطق خشک، برخی گیاهان چندساله ممکن است سبب تجمع بانک بذر در زیراشکوب خود شده و بذرها را در برابر چرای دام و سایر عوامل محیطی محافظت کنند. این مطالعه باهدف بررسی اثر گیاهان چندساله بر تراکم بانک بذر در سطوح مختلف بهره­برداری از یک مرتع استپی انجام شد. سه مرتع مجاور هم با سطوح بهره­برداری شدید، متوسط و عدم چرا (قرق) انتخاب و در هر مرتع سه ترانسکت به‌طور تصادفی مستقر شد. در امتداد هر ترانسکت، نمونه‌های خاک از عمق صفر تا 5 سانتی­متری از زیراشکوب پنج گیاه چندساله و فضای باز مجاور تهیه شد. برای تعیین تراکم بانک بذر از روش جداسازی بذرها از خاک استفاده شد. تراکم بانک بذر خاک در منطقه­ی چرای متوسط و چرای شدید بیشتر از منطقه قرق بود. همچنین در هر سه منطقه، تراکم بانک بذر در زیراشکوب گیاهان چندساله به‌طور معنی­داری بیشتر از فضای بازبین آن‌ها بود. بیشترین و کمترین تراکم بانک بذر به ترتیب در زیراشکوب بوته (<em>Rosa persica</em>) و (<em>Astragalus heratensis</em>) مشاهده شد. به‌طورکلی نتایج این پژوهش بیانگر نقش گیاهان چندساله مرتع در حفظ و حمایت از بانک بذر سایر گیاهان در شرایط بهره­برداری شدید از مراتع استپی است.