بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگی‏های خشکسالی دورة ‏آتی با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 (مطالعة موردی: شمال غربی ایران)

Abstract

بررسی رخداد خشکسالی، به منزلة حادثه‏ای محیطی، از جایگاه ویژه‏ای در مدیریت منابع‏ طبیعی و نیز برنامه‌ریزی‏های مرتبط با مدیریت منابع آبی برخوردار است. در این تحقیق به بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگی‏های خشکسالی در ایستگاه‏های منتخب سینوپتیکی شمال ‏غربی ایران با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 تحت سناریوی A2 اقدام گردید. بدین منظور، با بهره‌گیری از مدل کوچک ‏مقیاس‌‌کنندة آماری[1] SDSM 4.2.9، ریزمقیاس‌نمایی آماری با کاربرد داده‌های مشاهداتی روزانه، پیش‌بینی‌‏کننده‌های مشاهداتی، و نیز پیش‌بینی‌‏کننده‌های بزرگ مقیاس مشتق از مدل‌ گردش عمومی جو همراه با صحت‌‏سنجی مدل‏ها به‌انجام رسید. سپس، به محاسبة نمایة استانداردشدة بارش[2] (SPI) در مقیاس‌های زمانی مختلف 3، 12، 24، و 48 ماهه در دورة مشاهداتی (۱۳۵۶ ـ 1385) و سه دورة شبیه‌سازی‌‏شدة آتی (مشتمل بر دوره‌های ۱۳۸۶ ـ 1415، ۱۴۱۶ ـ 1445، و ۱۴۴۶ ـ 1475) اقدام گردید. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌‏دهندة کاهش بارش متوسط سالانه در دوره‏های شبیه‌‏سازی‌‏شدة آتی نسبت به دورة مبنا در ایستگاه‏های اردبیل، خوی، و ارومیه و نیز افزایش بارش متوسط سالانه در دوره‏های شبیه‌سازی‌‏شدة آتی نسبت به دورة مبنا در ایستگاه‏ تبریز است. این در حالی است که ایستگاه اردبیل با کاهش 97 میلی‌متری (32 درصدی) بارش متوسط سالانه در دورة چهارم نسبت به دورة مبنا بیشینة مقادیر کاهش را به خود اختصاص داده ‏است. همچنین، نتایج این تحقیق نشان‌دهندة امکان رخداد خشکسالی‏هایی با شدت، مدت، و فراوانی بیشتر در دوره‏های شبیه‌‏سازی‌‏شدة آتی است. همچنین، مقایسة نتایج حاصل از ایستگاه‏های مختلف نشان می‏دهد که ایستگاه اردبیل در مقیاس‏های زمانی 3، 12، و 24 ماهه شدیدترین دورة خشکی را مبتنی بر بیشینة شدت تجمعی دوره‏های خشکی در میان ایستگاه‏های مختلف داراست. در مقیاس‏ زمانی 48 ماهه نیز ایستگاه ارومیه با دارابودن شدت تجمعی SPI برابر 78_/92- (دورة 49 ماهة خشکی واقع در دورة دوم) شدیدترین دورة خشکی را در میان ایستگاه‏های مختلف به خود اختصاص داده است.

<br clear="all" />

[1]. Statistical Down Scaling Model

[2]. Standardized Precipitation Index