پایش تأثیر بارش در تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از تکنیک‌‌های سنجش از دور در یک دورة 12 ساله (مطالعة موردی: سمیرم و لردگان)

Abstract

بارش یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در تغییرات پوشش گیاهی، به‌خصوص در اکوسیستم‌‌های خشک و نیمه‌خشک، است. با توجه به اینکه چگونگی شرایط رطوبتی خاک در تغییرات گیاهان بسیار تأثیر‌گذار است، پایش خشک‌سالی و تغییرات پوشش گیاهی از مهم‌ترین ابزار‌های مدیریتی در این اکوسیستم‌هاست. امروزه، از تصاویر ماهوار‌ه‌ای به عنوان روشی نسبتاً کم‌هزینه و سریع برای مطالعة پوشش گیاهی در مقیاس‌‌های متفاوت استفاده می‌شود که با بررسی خصوصیات طیفی گیاهان تغییرات آن‌ها ارزیابی می‌گردد. این مطالعه با هدف بررسی و پایش تغییرات پوشش گیاهی در 4 تیپ مرتعی و یک تیپ جنگلی بین سال‌‌های ۱۳۷۶‌ـ ۱۳۸۸ در بخشی از جنوب اصفهان و جنوب شرقی استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. با استفاده از روش نمونه‌برداری زمینی درصد تاج‌پوشش گیاهی در تیپ‌‌های گیاهی مختلف با استفاده از روش قدم نقطه در 10 سایت نمونه‌برداری در هر تیپ گیاهی (6000 نقطه در هر تیپ گیاهی) انجام شد. سپس، با استفاده از آنالیز همبستگی امکان استفاده از داده‌‌های ماهواره‌ای اخذشده از یک تصویر سال 1388 ماهوارة لندست برای مطالعة پوشش گیاهی مناطق مورد مطالعه بررسی شد. برای پایش تغییرات پوشش گیاهی، تعداد 12 سری تصاویر لندست مربوط به دورة نیمة اول خرداد سال‌‌های ۱۳۷۶‌ـ ۱۳۸۸ برای محاسبة شاخص NDVI تهیه شد. بر اساس نتایج، شاخص NDVI در سال 1388 همبستگی معنا‌داری با تاج‌پوشش گیاهی در کلیة تیپ‌‌های مورد مطالعه داشت. بررسی تغییرات تاج‌پوشش گیاهی نشان داد که میزان تأثیرات بارش در تیپ‌‌های مورد مطالعه، بسته به فرم رویشی و شرایط اکولوژیکی مناطق مورد مطالعه، با یکدیگر متفاوت است، به طوری که پوشش گیاهی در مناطق مرتعی بیشترین همبستگی را با بارش فصل بهار و در منطقة جنگلی با بارش سالیانه داشت. همچنین، در مناطق مرتعی نیز تأثیرات بارش، بر حسب نوع گونة گیاهی غالب، متفاوت بود. در این منطقه بیشترین همبستگی میان بارش و تغییرات شاخص گیاهی در تیپ علفزار دیده شد که نشان‌دهندة کارایی شاخص NDVI در ارزیابی آثار و مدیریت خشک‌سالی است.