بررسی تأثیر عوامل محیطی بر فرم‏های رویشی گیاهان (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی جواهرده رامسر)

Abstract

از عوامل مهم تأثیر گذار بر پوشش گیاهی در اکوسیستم‏های مرتعی، فاکتورهای غیر زنده است که نقش مهمی در شکل گیری و توالی انواع پوشش‏های گیاهی دارد. شناخت این عوامل، گام مهمی در مدیریت اکولوژیک مراتع محسوب می‏شود. بدین منظور، مراتع جواهرده رامسر واقع در البرز شمالی از ارتفاع 2000 تا 3200 متر انتخاب شد. با توجه به پایش میدانی و ساختار پوشش گیاهی، طبقات 300 متری برای برداشت داده‏های صحرایی در نظر گرفته شود. سپس در هر نوار عرضی، تعداد 15 پلات که توسط فرمولهای آماری محاسبه گردید، به صورت تصادفی، برای جمع آوری داده‏های صحرایی نظیر درصد پوشش انواع فرم‏های رویشی استفاده شد. در هر طبقه ارتفاعی، تعداد 5 پلات هم برای تهیه نمونه خاک در نظر گرفته شد. آنالیزهای آماری به کمک روش‏های رسته بندی و آنالیز چندمتغیره DCA و CCA انجام شد. نتایج نشان داد که فرم‏های رویشی منطقه در تحت 183 گونه و 33 خانواده، به 5 زیراجتماع بزرگ تفکیک شدند. به طوری که تفکیک پذیری این اجتماع تحت تأثیر عامل ارتفاع، جهت و ویژگی‏های خاکی قرار داشته است. همچنین آنالیز چندمتغیره CCA به خوبی توانسته است فرم‏های رویشی را با توجه به نیازهای اکولوژیک هریک به گروههای مستقلی از گراس‏های یک و چندساله با فورب‏های چندساله، فورب‏های یکساله، بوته‏ای‏ها و درختچه‏ای‏ها تفکیک کند. این فرم‏ها نیز تحت تأثیر عوامل توپوگرافی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، دارای آشیان‏های اکولوژیک متفاوتی از همدیگر شده‏اند. بنابراین مدیریت اکولوژیک اکوسیستم‏های خشکزی نیاز به درک و آگاهی از ساختار پوشش گیاهی متأثر از عوامل محیطی دارد.