کارآیی روش‌های مختلف تفکیک داده در افزایش دقّت و صحّت برآورد رسوب معلق ایستگاه‌ها با استفاده از روش نسبت‌ها در منحنی سنجۀ رسوب (مطالعۀ موردی: بخشی از حوضۀ آبخیز اترک واقع در استان گلستان)

Abstract

برآورد رسوب معلق حوضه­های دارای آمار و اطلاعات به آسانی امکان­پذیر است ولی حوضه­های فاقد آمار، روش­های دیگری را می­طلبد. بر این اساس، روش­های تجربی موسوم به منحنی سنجۀ رسوب یا روابط "دبی- دبی رسوب" ارائه شده است. تحقیق حاضر درصدد ارائۀ روش­های بهتر تفکیک داده و در نهایت تهیه و تدقیق منحنی سنجۀ رسوب معلق در ایستگاه­های هیدرومتری مراوه تپه، هوتن، قازانقایه واقع بر رودخانۀ اترک در حوضۀ آبخیز اترک سقلی واقع در استان گلستان است. به منظور افزایش دقت برآورد رسوب از دسته­بندی ماهانه، فصلی، کل نمونه­ها، دورۀ خشک و مرطوب و کلاسه­بندی دبی همراه با تناوب برازش منحنی سنجۀ رسوب به روش­های برازش تک خطی، برازش تک خطی با تعدیل FAO، برازش ترکیبی (چند خطی)، روش ترسیمی (حداکثر غلظت) و برازش حد وسط دسته­ها بهره­گیری شده است. به این منظور، از شاخص­های آماری به منظور انتخاب روش برتر استفاده شد. نتایج نشان داد مدل منحنی سنجۀ رسوب با برازش یک خط برای کل داده­ها با اعمال تصحیح FAO در ایستگاه مراوه تپه، روش برازش یک خط در تقسیم­بندی داده­ها براساس دورۀ خشک و مرطوب با اعمال تعدیل FAO در ایستگاه قازانقایه و روش برازش یک خط در تقسیم­بندی داده­ها براساس کلاسه­بندی دبی در ایستگاه هوتن در بین مدل­های مورد آزمون دارای کم­ترین میزان میانگین مربعات خطا بوده و بهترین قابلیت پیش­بینی را در برآورد رسوب ایستگاه­های مورد مطالعه داراست. براساس روش­های منتخب میزان متوسط رسوب ویژۀ معلق حوضۀ آبخیز اترک تا محل ایستگاه مراوه تپه، قازانقایه و هوتن به ترتیب برابر 705، 683 و 781 تن در سال در کیلومتر مربع برآورد گردید.