بررسی امکان مدلسازی بار معلق رودخانه با استفاده از منطق فازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زنجانرود)

Abstract

یکی از مهم‌ترین مسائل در طراحی سازه‌های آبی، بررسی کیفیت آب، تعیین تاثیر مدیریت حوزه آبخیز وحفاظت زیستگاه ماهیان و تعیین میزان و حجم رسوبات معلق رودخانه‌ها است. برای برآورد بار معلق رودخانه‌ها، به طور معمول از دو روش تجربی و هیدرولوژیکی بهره‌گیری می‌شود؛ اما به دلیل بیشماری و ضرورت اصلاح روش‌های تجربی و نیز به علت برآورد نه چندان دقیق و نبود امکان بررسی تغییرات زمانی رسوبات حمل شده توسط جریان در روش‌های هیدرولوژیکی، امروزه بسیاری از پژوهشگران به روش‌های نوین مانند منطق فازی روی آورده‌اند. در این پژوهش که در حوزه آبخیز زنجانرود صورت گرفته است، ضمن برآورد رسوب معلق ایستگاه هیدرومتری سرچم با دو روش معمول هیدرولوژیکی USBR و FAO، با بهره‌گیری از مدل طراحی شده در محیط Visual Basic 6.0 بر پایه اصول منطق فازی نیز میزان رسوب معلق ایستگاه یاد شده برآورد شده است. به منظور محاسبه میزان رسوبات حمل شده با بهره‌گیری از روش فازی، از فرآیند خوشه‌سازی فازی –C میانگین هدایت شده که در حقیقت فرآیندی برای شناخت الگوی واقعی مربوط به مشخصه‌های مختلف می‌باشد، بهره‌گیری شده است. نتایج بیانگر این می‌باشد که روش فازی، به علت شناخت دقیق‌تر الگوی انتقال رسوب به‌ویژه در شرایط سیلابی، نسبت به روش‌های USBR و FAO برآورد به‌نسبت دقیق‌تری از میزان رسوبات حمل شده ارائه نموده و با مقادیر دیده شده همخوانی بهتری داشته است. علاوه بر این در روش فازی، به دلیل وارد نمودن عامل زمان در محاسبات، امکان بررسی تغییرات زمانی میزان رسوبات حمل شده توسط جریان نیز فراهم شده است.