پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش SMCE و تکنیک AHP (مطالعه موردی: حوضه آبخیز هفشجان، چهارمحال و بختیاری)

Abstract

یکی از انواع فرآیندهای دامنه‌ای که هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوان در بسیاری از نقاط ایران و جهان می‌شود، پدیده زمین‌لغزش است. تهیه نقشه پهنه‌بندی زمین‌لغزش امکان شناسایی مناطق آسیب پذیر را فرآهم کرده و در برنامه‌های محیطی مدنظر قرار می‌دهد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه آبخیز هفشجان واقع در استان چهارمحال و بختیاری با به‌کارگیری روش ارزیابی چندمعیاره مکانی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نرم‌افزار ILWIS و تکنیک AHP می‌باشد. در این راستا ابتدا با توجه به موقعیت زمین‌لغزش‌های به وقوع پیوسته، مطالعات تطبیقی و نتایج سایر محققان، هشت لایه اطلاعاتی برای این مهم شناسایی شد. سپس درخت‌واره عوامل و محدودیت‌ها در نرم‌افزار ILWIS طراحی گردید، تمامی لایه‌ها استاندارد سازی شده و با استفاده از مدل AHP عوامل مربوطه ارزیابی و تعیین وزن گردید. نهایتاً مدل و نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش منطقه تهیه و ارائه شد. نتایج نشان می‌دهد که در بین عوامل مؤثر، فاکتورهای فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه به ترتیب با وزن های 4047/0، 2239/0 و 1302/0 به‌عنوان مهم‌ترین عوامل در ایجاد زمین‌لغزش در منطقه مطالعاتی شناسایی ‌شدند. بر اساس مدل ارائه ‌شده، حدود 32/1 درصد از مساحت حوضه (1013900 مترمربع) دارای خطر وقوع بسیار زیاد و 9 درصد (6909800 مترمربع) دارای خطر وقوع زیاد است. نتایج حاصل از ارزیابی دقت و صحت مدل ارائه ‌شده، روند صعودی شاخص زمین‌لغزش را از پهنه خطر خیلی کم به سمت پهنه خیلی زیاد ترسیم می‌کند و نشان‌دهنده دقت لازم جهت مدل مذکور می‌باشد.