نقش کم‪آبیاری کنترل شده بر کمیت و کیفیت چغندرقند

Abstract

دراین پ‍‍ژوهش اثرات تیمارهای مختلف کم‌آبیاری بر چغندرقند در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال‌های 1383 و 1384 در دو منطقة بردسیر در استان کرمان و کرج در استان البرز بررسی شدند. مقدار آب موردنیاز گیاه در مقاطع دو روزه محاسبه و این مقدار در سه مرحله از رشد (توسعه، میان فصل و رسیدن) در دورهای متفاوت (دو روز، سه روز، چهار روز و پنج روز) به گیاه داده شد. سیستم آبیاری مورد استفاده آبیاری قطره‌ای- نواری (Tape) بود. پس‌از برداشت، صفات مهم مربوط به کمیت و کیفیت چغندرقند تعیین و تجزیۀ مرکب برای دو منطقه و دو سال انجام شد. به‌منظور تعیین رابطۀ حجم آب مصرفی به‌عنوان متغیر مستقل و صفات مورد نظر به‌عنوان متغیر وابسته، ضرایب همبستگی تعیین و تجزیۀ رگرسیون انجام شد. اثر تیمارها بر کلیۀ صفات به‌جز پتاسیم، سدیم و نیترو‍‍‍‍ژن مضره معنی‌دار شد (05/0 p <). تیمارهای T9 (تنش آبی متوسط در مراحل توسعه و رسیدن تکنولوژیکی) و T10(تنش آبی متوسط و شدید در مرحلة رسیدن تکنولوژیکی)، از نظر عملکردریشه و شکر، کارآیی مصرف آب آبیاری براساس عملکردریشه و شکر، عیارقند و شاخص کیفی صنعتی برتر بوده و قابل توصیه می‌باشند. آب مصرفی در تیمارهای فوق به‌ترتیب در بردسیر 6840 و 6944 و در کرج 7758 و 7849 مترمکعب در هکتار بود که حدود 77 درصد آب مصرف شده در تیمار T1 (شاهد) است. تیمارهای یاد شده در تجزیۀ مرکب مناطق نیز برتر بودند. نتایج نشان دادند که تنش در مرحلۀ میان فصل نسبت به مراحل دیگر نقش بیشتری در کاهش عملکرد ریشه داشته ‌است. هم‪چنین، تیمارهایی که در مراحل مختلف رشد محدودیت آبی نداشته و یا کم‌تر داشته‌اند (T1، T2و T3)، دارای کمترین کارآیی مصرف آب آبیاری ‌بوده و کمتر قابل توصیه‌اند.