تأثیر کم‌آبیاری بر کمیت و کیفیت چغندرقند در منطقه میاندوآب

Abstract

کشاورزی پایدار به منظور تأمین نیاز‌های غذایی بدون استفاده بهینه از منابع آب میسر نخواهد شد. در این میان باتوجه به کمبود منابع آب در کشور، اتخاذ روش‌های کم‌آبیاری و افزایش کارآیی مصرف آب با هدف افزایش تولید به‌ازاء هر واحد آب مصرفی و استفاده بهینه از منابع محدود آب، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. این تحقیق به منظور تعیین اثرات کم‌آبیاری روی چغندرقند در دشت میاندوآب انجام شد. آزمایش بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات با سه سطح آبیاری(100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) در کرت‌های فرعی و سه دور آبیاری (7، 10 و 14 روز) درکرت‌های اصلی با چهار تکرار در سال‌های 1378 و 1379 اجرا گردید. کم‌آبیاری موجب کاهش معنی­دار عملکرد ریشه و شکر قابل‌استحصال شد. نرخ این کاهش در شکر قابل‌استحصال کمتراز عملکرد بود و علت آن تأ‌ثیر مثبت کم‌آبیاری در افزایش درصدقند بود. کم‌آبیاری تأثیر مثبت روی برخی از صفات کیفی ریشه نشان داد. بیشترین عملکرد ریشه از تیمار D7S100 (دور 7روز و تأمین 100درصد نیاز آبی) با 71/67 تن در هکتار و حداقل آن با 7/49درصد کاهش عملکرد از تیمار D14S50 به دست آمد. تأثیر کم‌آبیاری در کاهش عملکرد در دورهای طولانی­تر آبیاری بیشتر از دورهای کوتاه مدت بود. اعمال 50درصد کم‌آبیاری منجربه کاهش شدید عملکردریشه شد و ضمن عدم‌پذیرش در بین زارعین، تولید را نیز غیراقتصادی می‌کند. با درنظر گرفتن کارایی مصرف آب براساس شکر قابل‌استحصال و پرهیز از سطح آبیاری 50درصد، آبیاری با دور 10 روز و اعمال 25درصد کم آبیاری(D10S75) قابل توصیه است. در این گزینه مقدار مصرف آب نسبت به تیمارD7S100 معادل 29درصد کاهش می‌یابد. این در حالی است که عملکرد ریشه 23/5درصد و شکر قابل‌استحصال 6/16درصد کاهش داشته است. نرخ کاهش عملکرد در مقایسه با کاهش مصرف آب به طور قابل ملاحظه­ای کمتر بوده و در واقع می‌توان با آب صرفه‌جویی شده سطح کشت را افزایش داد.