مطالعه ارتباط صفات زراعی با ویژگی‌های مرفولوژیک ریشه و تعیین صفات مؤثر بر عملکردریشه و عیارقند در ژرم‌پلاسم منوژرم چغندرقند

Abstract

به منظور تعیین مهم‌ترین صفات مؤثر بر عملکردریشه و عیارقند در ژرم‌پلاسم منوژرم چغندرقند، تعداد 75 هیبرید F1 منوژرم در سه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه شهید عبدالرسول مطهری در کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این بررسی صفات عملکردریشه، طول ریشه، قطر ریشه، ارتفاع طوقه، قطر طوقه، عیار قند، نیتروژن آلفا آمینو، سدیم، پتاسیم، نسبت‌های سدیم به پتاسیم، پتاسیم به عیارقند، نیتروژن به عیارقند، هم‌چنین ضریب قلیائیت، عملکرد شکرسفید، قندملاس، شکر قابل استحصال، عملکردشکر، یکنواختی ریشه، نمره رشد و راندمان استحصال اندازه‌گیری و برآورد شدند. تجزیه واریانس به صورت مستقل در هر آزمایش انجام و از میانگین تیمارها برای تجزیه‌های آماری استفاده شد. تجزیه عاملی به روش مؤلفه‌های اصلی، کل صفات مورد مطالعه را به سه عامل عیارقند خالص، عملکردریشه و قند و خصوصیات ظاهری ریشه تقسیم نمود. در تجزیه رگرسیون مرحله‌ای برای عملکردریشه به عنوان متغیر تابع و سایر صفات به عنوان متغیرهای مستقل به ترتیب عملکردشکر، عیارقند، عملکرد شکرسفید، ضریب قلیائیت، قطر ریشه و ارتفاع طوقه به عنوان مهم‌ترین صفات شناسایی شدند که اثرات عملکردشکر، شکرقابل استحصال و قطر ریشه در عملکردریشه مثبت بود. هم چنین صفات مهم تعیین‌کننده عیارقند به ترتیب شکرقابل استحصال، نسبت سدیم به پتاسیم و راندمان استحصال بودند. در نهایت تجزیه همبستگی کانونیک نشان داد که با افزایش طول و قطر ریشه و کاهش قطر طوقه، میزان ناخالصی‌های ریشه کاهش می­یابد.