تحلیل توزیع فضایی جمعیت در سلسله مراتب شهری استان گلستان (طی دوره زمانی 1365-1385)

Abstract

ماهیت و آهنگ تحولات جمعیتی در سال‌های اخیر در کشور موجب گردیده که اولاً رشد جمعیت شهری در مقاطع مختلف زمانی ناهماهنگ و ثانیاً توزیع رشد آن در استان‌های مختلف نسبت به شرایط استانی ناموزون و روند رشد فزاینده و سریع گردد. مطالعه شبکه شهری در پویش شهرنشینی، به دلیل روشن کردن بسیاری از مسائل، از جمله علل و چگونگی جابجایی نیروی کار و سرمایه در بین شهرها، تمرکز شدید در یک منطقه و رکود جمعیت در مناطق دیگر از اهمیت بسزایی برخوردار است. در همین راستا تحقیق حاضر بر اساس رویکرد کمی- تحلیلی و بر پایه اطلاعات کتابخانه­ ای و داده­ های آماری، با استفاده از مدل‌های تحلیل فضایی رتبه - اندازه زیپف، ضریب آنتروپی، ضریب تغییرات، شاخص‌های تمرکز و نخست شهری، توزیع لگاریتمی و الگوی پراکنش سکونتگاه­ های شهری به تحلیل شبکه شهری استان گلستان پرداخته است. جامعه آماری شامل کلیه شهرهای استان گلستان در سه دوره سرشماری از سال 1365 تا سال 1385 می­باشد. یافته­ های پژوهش، بیانگر آن است که شاخص تمرکز و نخست شهری استان از سال 1375 به بعد همواره در حال افزایش بوده است. شاخص «Rn » در استان گلستان نیز برابر با 75/1 می‌باشد که بیانگر الگوی پراکندگی تصادفی و متمایل به منظم است. نتایج این پژوهش نیز نشان می‌دهد که تنها با رعایت تعادل در توزیع امکانات و خدمات و همچنین ایجاد فرصت‌های یکسان برای تمام شهرهای استان می‌توان به توسعه پایدار و سلسله مراتب فضایی و شهری بهینه دست یافت.