بررسی آسیب‌‌‌های روانی-اجتماعی بعد از زلزله تحلیل موردی: زلزلة سرپل‌ذهاب در سال 1396

Abstract

زلزله پدیده و بحرانی طبیعی است که علاوه‌بر تهدیدهای جانی و مالی در مناطق مسکونی، همواره آسیب­های اجتماعی و روانی­ای در پی دارد که بی‌توجهی به آن در درازمدت مشکلات و بحران­های زلزله­زدگان را عمیق­تر و تهدیدآمیزتر می­کند. توجه به پیامدهای اجتماعی و روانی، به‌مثابة ضرورت راهبردی و مدیریتی، موضوعی حیاتی در جهت ممانعت از آسیب­هایی است که غفلت از آنها صدمة جبران­ناپذیری در نواحی زلزله­زده و حتی در خارج از این مناطق به بار خواهد آورد. آسیب­هایی چون شوک، ترس شدید، خشم، درماندگی، کرختی، خاطرات آزاردهنده، کاهش تمرکز، فاجعه­سازی درد و... از جمله مواردی­اند که بعد از رویدادهای فاجعه­آمیز و به‌ویژه زلزله، محیط فردی و اجتماعی بازماندگان را تهدید می­کند. در این پژوهش، با بررسی وضعیت اجتماعی‌-روانی بعد از زلزلة سرپل‌ذهاب در پاییز 1396، این آسیب‌ها مطالعه شده است. مطابق یافته­های پژوهش، که از طریق مصاحبه­های عمیق و با روش کیفی به‌دست آمده است، استرس و ترس شدید (فوبیا)، شب­هراسی، سقف‌هراسی، خشونت (به‌منزلة آسیب روانی) و بی­اعتمادی، رنج اجتماعی زنان، رایگان‌خواهی و مظلوم ­نمایی، و سرقت (به‌منزلة آسیب اجتماعی)، که ناشی از موقعیت پسازلزله هستند، به‌شدت رشد کرده است.