تحلیل گذار تجرد زنان و مردان در ایران طی سال‌های 1345 تا 1390

Abstract

وضع زناشویی یکی از جنبه‌های اساسی ساختِ جمعیت است که تحول شاخص‌های مربوط به آن می‌تواند بر بسیاری از مؤلفه‌های جمعیتی، ازجمله خانواده و کارکردهای آن، اثرگذار باشد. در این‌مطالعه، با تحلیل ثانویة داده‌های سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، چگونگی تغییرات وضعیت تجرد مردان و زنان طی سال‌های 1345 تا 1390 به صورت مقطعی و نسلی بررسی و درباب زمینه‌های مرتبط با این‌تغییرات بحث شده‌است. نتایج بررسی مقطعی نشان می‌دهد که طی سال‌های پیش‌گفته، درصد مجردها در گروه‌های مختلف سنی زنان و مردان افزایش یافته و به‌طورکلی، ازدواج هر دو جنس با تأخیر مواجه شده‌است. البته، در زنان، علاوه‌بر برجسته‌بودن تأخیر، الگوی سنی ورود به ازدواج نیز بیش از مردان دستخوش تغییر شده‌است. نتایج بررسی نسلی نیز نشان می‌دهد که هرچه از نسل‌های قدیمی به‌سمت نسل‌های جدید پیش می‌رویم، چهار تغییر اساسی در وضعیت تجرد رخ می‌دهد: 1. در هردو جنس، در سنین متناظر نسل‌ها، بر درصد مجردها افزوده می‌شود؛ 2. با افزایش درخور توجه درصد تجرد زنان این سنین کاسته می‌شود؛ 3. سهم ازدواج‌های نزدیک به سن تجرد قطعی و نیز درصد تجرد قطعی در هردو جنس (مخصوصاً در زنان) افزایش می‌یابد و اختلاف درصد تجرد قطعی بین مردان و زنان بیشتر می‌شود؛ 4. با وجود برخی تفاوت‌ها، وضعیت تجرد (درصد افراد هرگز ازدواج‌نکرده) زنان به‌سمت هم‌گرایی با مردان پیش می‌روددر سنین اولیۀ ازدواج (15 تا 19 سالگی)، از تفاوت بین درصد تجرد مردان و زنان در