عوامل اصلی کنترل‏کننده کیفیت مخزنی سازند عرب در میدان نفت سنگین فردوسی دربخش دور از ساحل خلیج فارس

Abstract

بخش بالایی سازند سورمه (معادل سازند عرب) با سن ژوراسیک بالایی، یک توالی کربناته- تبخیری است که میزبان نفت سنگین در میدان فردوسی در بخش دور از ساحل خلیج فارس می­باشد. این مطالعه نشان داده است که عوامل رسوبی و دیاژنزی، کنترل‏کننده اصلی کیفیت مخزنی هستند. بر اساس مطالعات سنگ­شناسی و شناسایی رخساره‌های‌‌ رسوبی، سازند عرب در یک رمپ کربناته هموکلینال تشکیل شده است که شامل چهار کمربند رخساره‌ای‌‌ اصلی شامل بالای جزرومدی، پهنه جزرومدی، لاگون و سدی می‌باشد. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی مؤثر انحلال گسترده جوی، میکرایتی­شدن، دولومیتی شدن و سیمانی­شدن دریایی بوده است. تجزیه و تحلیل پتروفیزیکی و پتروگرافی در میدان فردوسی نشان می‌دهد که کیفیت مخزنی در این توالی عمدتاً توسط محیط رسوبی و برخی از فرآیندهای دیاژنزی کنترل می‌شود. رخساره ‌ های سدی دارای کیفیت مخزنی مناسب با رخساره‌های لاگونی بسیار متخلخل همراه هستند. این تخلخل بالا در رخساره‌های لاگون عمدتاً به دلیل حفرات رشدی برخی از جلبک‌ها و انحلال جوی می‌باشد. علاوه بر این، سیمان‌های دریایی با ایجاد چارچوب‌های سخت در رخساره‌های دانه غالب، منجر به حفظ تخلخل و تراوایی در طی دیاژنز تدفینی شده‌اند. از طرف دیگر، رسوب تبخیری‌ها در محیط با شوری بالا، منجر به ایجاد سدهای ناتراوای عمودی بین کربنات‌ها و جلوگیری از خارج شدن مایعات سنگ‌های تحت فشار و در نهایت کاهش فشار روباره (به دلیل ازدیاد فشار هیدرواستاتیک) شده است. همچنین این رسوبات ب ه عنوان سنگ پوش مخازن عرب عمل نموده‌اند.