مکانیزم تشکیل، محیط رسوبی و دیاژنز آنکوئیدهای سازند جمال (پرمین پسین) در ناحیه بجستان، خراسان رضوی

Abstract

بر اساس مطالعات صحرایی و پتروگرافی سه لایه غنی از آنکوئید در سازند جمال که در شمال بجستان (جنوب غرب استان خراسان رضوی) رخنمون دارد، شناسایی شده است. در این مطالعه انواع آنکوئیدها، میکروفاسیس و دیاژنز لایه‌های غنی از آنکوئید بررسی شده است. بر اساس شواهد پتروگرافی آنکوئیدهای مورد مطالعه اغلب کروی تا بیضوی با هسته‌هایی از جنس بیوکلاست و اینتراکلاست هستند لامینه‌های پوششی آنها از نوع میکریتی و اسپاریتی هستند که بطور هم مرکز در اطراف هسته‌ها توسعه یافته‌اند. لایه‌های غنی از آنکوئید سازند جمال متعلق به سه ریز رخساره مادستون- وکستون آنکوئیدی با لامیناسیون افقی، پکستون آنکوئیدی با لایه‌بندی افقی و گرینستون آنکوئیدی با لایه‌بندی مورب هستند که به ترتیب در سه محیط سابتایدال کم انرژی، لاگون و سدی نهشته شده‌اند. فرآیندهای دیاژنزی که آنکوئیدهای سازند جمال را تحت تأثیر قرار داده‌اند عبارتند از فشردگی، نئومورفیسم، دولومیتی شدن و شکستگی و پر شدگی رگه‌ها که در سه محیط دیاژنتیکی ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز رخ داده‌اند. در تشکیل آنکوئیدهای سازند جمال رشد میکروبی تأثیر داشته است بطوری که اشکال مشبک و نامنظم در اطراف هسته آنکوئیدها توسط میکروسکوپ الکترونی مشاهده می‌شود که نشان دهنده نقش فعالیت‌های میکروبی در تشکیل این آنکوئیدها است. در زمان پرمین ایران مرکزی در نزدیکی خط استوا قرار داشته به طوری که در چنین شرایط آب و هوایی حاره‌ای و پایین بودن سطح آب دریاها در مقیاس جهانی شرایط برای تشکیل آنکوئیدها مهیا بوده است. زیرا در این شرایط نرخ رسوب‌گذاری کربنات‌ها پایین بوده است و فعالیت‌های میکروبیالی باعث تشکیل آنکوئیدها در این زمان شده است.