ترکیب و منشأ ماسه‌های آبرفتی و بادی پلایای گاوخونی (جنوب شرق اصفهان)

Abstract

پلایای گاوخونی واقع در 130 کیلومتری جنوب شرق اصفهان از پهنه‌های ماسه‌ای، گلی و نمکی تشکیل شده است. این پلایا شامل دومحیط دلتایی و دریاچه پلایایی است . در غرب آن تپه‌های ماسه‌ای به طول حدود 45 کیلومتر گسترش دارند. اجزاء تشکیل دهنده رسوبات ماسه‌ای بادی و آبی را خرده سنگ‌های آندزیت، داسیت، توف، گرانیت، شیست، گنیس، سنگ آهک فسیل‌دار، ماسه سنگ و کانی‌های کوارتز و فلدسپات تشکیل می‌دهند. کانی‌های سنگین این رسوبات را مجموعه کانی‌های سنگین هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، گارنت، اسپینل، ایدوکراز، تورمالین، بیوتیت، ولاستونیت، مگنتیت، هماتیت، گوتیت و پیریت شامل می‌شوند. نتایج موید این است که اسکارن‌های فشارک واقع در شمال شرق منطقه منشا کانی‌های اسپینل، ایدیوکراز و ولاستونیت هستند. کانی‌های سیلیکاته سنگین هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، گارنت، تورمالین، بیوتیت و مگنتیت غالباً از نوار آتشفشانی ارومیه- دختر واقع در شمال شرق منطقه و پیریت، هماتیت و لیمونیت از انواع سنگ‌های آهن دار منطقه منشأ گرفته‌اند. مطالعات بیانگر این است که لیتولوژی و توزیع آن درحوزه آبریز پلایا و حمل ذرات توسط رودخانه دائمی زاینده رود در نوع جنس و توزیع ذرات در ماسه‌های آبی و بادی منطقه نقش زیادی داشته و سایر عوامل از اهمیت کمتری برخوردار بوده‌اند.