تحلیل فرآیند سیاستی تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس چارچوب ائتلاف مدافع

Abstract

بررسی تجارب عمده سیاست‌گذاری در حوزه علم و فناوری برای آگاهی از چالش‌ها و درس‌آموخته‌های فرآیند سیاستی آنها، اقدامی حائز اهمیت است. بر این اساس در مقاله حاضر، قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان که یکی از مهم‌ترین تجارب سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری در کشور محسوب می‌شود با استفاده از چارچوب ائتلاف مدافع (که چارچوبی شناخته‌شده برای تحلیل فرآیند سیاستی در شرایط بروز اختلاف و تفاوت دیدگاه بین بازیگران سیاستی است) در بازه زمانی سال‌های 1386 تا 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. داده‌های مورد نیاز تحقیق به کمک‌ مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با بازیگران اصلی این فرآیند و تحلیل محتوای اسناد سیاستی مرتبط با آن جمع‌آوری شده است. نتایج، حاکی از وجود دو ائتلاف عمده در این فرآیند می‌باشد که یکی از نقش معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با رویکردی مابعد دانشگاهی به عنوان مجری قانون حمایت می‌کند و دیگری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دبیرخانه شورای عتف با رویکردی کم و بیش دانشگاه‌محور است. مهم‌ترین سازوکارهای تغییر در این فرآیند بر اساس میانجی‌گری بازیگران بی‌طرف و تغییرات بیرونی ناشی از تغییر دولت در سال‌های 1388 و 1392 حاصل شده است. دلالت‌های کاربردی این مقاله می‌تواند در تلاش‌های آینده سیاست‌گذاری علم و فناوری برای به حداقل رساندن مناقشه‌های سیاستی مفید باشد.