مراحل شکل‌گیری و توسعه قابلیت‌های فناورانه؛ مطالعه یک سازمان صنعتی صنایع دریایی

Abstract

این مقاله به بررسی نحوه شکل‌گیری قابلیت‌های فناورانه در یکی از سازمان‌های صنعتی حوزه صنایع دریایی ایران می‌پردازد. استراتژی پژوهش، مطالعه موردی یک سازمان بوده که به عنوان مورد مطالعه، انتخاب و در کنار مطالعه منابع علمی، اقدام به انجام مصاحبه عمیق با مسئولین، مدیران، مشاوران و کارشناسان ارشد مرتبط با آن سازمان گردید. نقطه شروع مطالعه استفاده از یافته‌های علمی پژوهش‌های قبلی بوده است ولی پیشینه موجود دارای دو خلاء مهم در این زمینه می‌باشد: اول اینکه الگوهای ارائه‌شده برای توسعه قابلیت‌های فناورانه بیشتر متمرکز بر تولید انبوه است (در صورتی که ماهیت اغلب محصولات سازمان مورد مطالعه از جنس محصولات پیچیده است) و پیش‌فرض اساسی دیگر برای الگوهای یادشده هم همکاری با کشورهای توسعه‌یافته می‌باشد که به دلیل وجود تحریم‌های مستمر علیه صنایع دارای کاربرد دوگانه، این همکاری میسر نمی‌باشد. در این مقاله سعی شده مراحل طی‌شده در سازمان مورد مطالعه جهت شکل‌گیری و توسعه قابلیت‌های فناورانه شناسایی و معرفی گردد. این مراحل در قالب سه گام شناسایی شد که عبارتند از: سرمایه‌گذاری و ایجاد زیرساخت‌های پایه، ارتقاء قابلیت‌ها به واسطه مهندسی معکوس با همکاری محدود و همچنین مهندسی معکوس محصولات پیچیده‌تر و گسترش طراحی و نوآوری. در نهایت مراحل شناسایی‌شده با مدل‌های متداول در این حوزه مقایسه شده است.