تحلیل ساختار فضایی شهری با تأکید بر توزیع فضایی اشتغال و فعالیت در شهر تهران

Abstract

توسعة کلان‌شهرها نشان داده است به‌موازات گسترش فضایی و افزایش جمعیت، بخش مرکزی شهرها به‌مرور توان خود را در خدمات‌دهی به مناطق دوردست‌تر از دست می‌دهند. درنتیجه مناطق جدید شهری در قالب ساختار چندهسته‌ای پدید می‌آیند. شهر تهران طی صدسال گذشته، تجربه داشتن یک مرکزی قوی را در سطح ملی گذرانده تشدید روند مهاجرت و توسعة فعالیت‌ها در پیرامون آن در پنج دهة اخیر، سبب شده است این شهر در محورهای فرعی جدید توسعه یابد و هسته‌های فرعی نوین را در فضای کلان‌شهری خود شکل دهد. هدف مقالة حاضر تحلیل ساختار فضایی شهری با تأکید بر توزیع اشتغال و فعالیت در شهر تهران است تا نشان دهد که توزیع فضایی اشتغال و فعالیت، خوشه­ای یا پراکندگی است. به‌منظور تحلیل الگوی شاغلان و فعالیت از روش‌های تراکم کرنل و خودهمبستگی‌های فضایی در قالب مسئلة واحد ناحیه‌ای قابل‌اصلاح استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد تراکم شاغلان در بخش‌های شرقی و شمال غربی و مناطق غربی شهر تهران برجسته است و آماره‌های موران محلی نیز مؤید این وضعیت است. تحلیل خودهمبستگی فضایی برای فعالیت‌ها نیز نشان‌دهندة وضعیت خوشه‌ای‌بودن این فعالیت در ساختار فضای شهر تهران در بخش‌های اشاره‌شده است.