برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ محلۀ آخوند شهر قزوین با رویکرد بازآفرینی اجتماع-محور

Abstract

رویکردهای بهسازی و نوسازی شهری در سیر تکاملی از بازسازی شهری تا بازآفرینی شهری مطرح می‌شوند. بازآفرینی شهری رویکردی جامع، یکپارچه و کل‌نگر است که با توجه هم‌زمان به ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی، به‌منزلة ابزاری مؤثر برای ارتقای پایداری و افزایش سطح کیفیت زندگی کاربرد دارد. رویکرد بازآفرینی اجتماع‌محور در یک طبقه‌بندی از بازآفرینی شهری قرار می‌گیرد که اشکال جدید مداخله و مشارکت اجتماعات محلی در بازآفرینی شهری را برای عصر جدیدی که روش‌های سنتی منجر به شکست شده‌اند مطرح می‌کند و پتانسیل‌هایی برای ارائة ظرفیت‌های باارزش و ارائة دانش محلی و مردمی دارد. هدف بازآفرینی اجتماع‌محور توانمندسازی اجتماعات محلی دارای رکود اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی و بازسازی اجتماعات خود است. محلة آخوند شهر قزوین، یکی از محله‌های تاریخی این شهر است که از دیدگاه کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و مدیریتی-نهادی شرایط نامناسبی دارد؛ بنابراین هدف این مقاله تدوین برنامه و راهبردهایی براساس اصول رویکرد بازآفرینی اجتماع‌محور به‌منظور مرتفع‌کردن مشکلات این محله است. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و کاربردی است که با توجه به ویژگی‌ها و ابعاد آن، جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها برای تجزیه و تحلیل ترکیبی به‌کمک دو روش کتابخانه‌ای-اسنادی و پیمایش میدانی (از طریق مشاهده و مصاحبه و نظرسنجی) انجام شد. در این پژوهش، مدل شش‌مرحله‌ای برای فرایند بازآفرینی اجتماع‌محور محلة آخوند ارائه، و درنهایت راهبردها، سیاست‌ها و اقداماتی در همة ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و مدیریتی-نهادی به‌صورت جامع و یکپارچه برای بهبود وضعیت محله پیشنهاد شد. راهبردهای برتر بر پایة اطلاع‌رسانی، آموزش، توانمندسازی و ظرفیت‌سازی ساکنان و مدیران، مشارکت و بهره‌گیری از انواع سرمایه‌ها و دارایی‌های اجتماع محلی در زمینة بهسازی و نوسازی و احیای هویت تاریخی و مسکونی محله قرار گرفت.