تحلیل فضایی شرایط محیطی کشاورزی شهری در کلان‌شهر تهران (مطالعۀ موردی: منطقۀ 5)

Abstract

کشاورزی شهری یکی از راه‌حل‌های کاهش آلودگی هوا و ایجاد شادابی در روحیة مردم کلان‌شهرهاست. مقصود از کشاورزی در شهر، کاشت و تولید محصولات خرد غذایی با روش‌های آسان و با حداقل امکانات است. کشاورزی شهری در دو فضای عمودی و افقی مطرح می‌شود. بر‌این‌اساس هدف از پژوهش حاضر امکان‌سنجی کشاورزی شهری به‌صورت افقی در منطقة 5 شهرداری تهران و ارائة روش پیشنهادی برای کشت محصول در مناطق شهری است. معیارهای شیب، فاصلة دسترسی به چاه آب، شناسایی کاربری اراضی ناسازگار با زمین‌های بایر، ارتفاع و میزان سایه‌اندازی ساختمان‌ها، دمای کمینه و بیشینة فصلی و درنهایت ارائه مدلی براساس مساحت، برای تعیین نوع کشاورزی قابل‌اجرا در زمین‌های بایر در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تحلیل و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که معیار شیب با حداکثر 9/21 درصد و 76/168 هکتار، فاصلة دسترسی به چاه‌های آب با شعاع 262 متر، زمین‌های بایر با حداقل مساحت 92 مترمربع برای کشاورزی شهری مناسب است. به‌طورکلی در جهت‌های شرق و غرب ساختمان‌ها به‌دلیل میزان سطح سایه‌اندازی بیشتر باید برای فصول بهار و پاییز به کشت محصولات سایه‌دوست مانند کاهو، کاسنی، نعناع و کلم‌برگ اقدام کرد. در جهت جنوب ساختمان‌ها نیز به‌دلیل سطح سایه‌اندازی کمتر برای فصول بهار و تابستان کشت محصولات آفتاب‌دوست مانند گوجه‌فرنگی، ذرت، خیار، بادمجان و فلفل مناسب است.