ارزیابی پایداری محلات شهری در شهر سقز

Abstract

توسعۀ پایدار و به تبع آن توسعۀ پایدار محله‌ای مفهومی است که در سال‌های اخیر در مجامع علمی مطرح شده است و ارتباط تنگاتنگی با آسیب‌های اجتماعی، زیست‌محیطی، اقتصادی و معیشت شهری، امنیت، مشارکت، شکل، بافت و مدیریت شهری دارد. امروزه پایدارترین و مؤثرترین برنامه‌های توسعه‌ای آنهایی‌اند که مبتنی بر ویژگی‌ها و نیازهای خانواده‌ها و جمعیت‌های محله‌ای تدوین و ارائه گردند. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با تأکید بر «جامع‌نگری» بوده و جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت پیمایشی صورت گرفته است. در این پژوهش از میان چهار بافت مشخص در شهر سقز، از هر بافت یک محله برای نمونه انتخاب شده و در هر محله با توزیع و تکمیل پرسش‌نامه و بهره‌گیری از مدل ELECTRE وضعیت پایداری بافت‌های شهری مشخص شده‌اند. در این تحلیل 8 شاخص در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست‌محیطی به‌کار رفته است. بر اساس یافته‌های پژوهش، میزان پایداری محلات تحت مطالعه بدین ترتیب اولویت‌بندی می‌شود: محلۀ «ناوقلا» در بافت قدیمی با 3 امتیاز به عنوان محلۀ پایدار شناخته می‌شود که از دلایل آن می‌توان به هویت محلی، حس تعلق مکانی، مشارکت ساکنان در امور مربوط و سرزندگی در ساختار کالبدی این محله اشاره کرد. محلۀ «سی‌ودومتری» در بافت میانی با 1 امتیاز به عنوان محلۀ نیمه‌پایدار شناخته می‌شود. محله‌های «شهرک دانشگاه» در بافت نسبتاً جدید و «بهارستان» در بافت جدید با کسب امتیاز 2- به عنوان محلۀ ناپایدار شناخته می‌شوند. از دلایل ناپایداری این محله‌ها می‌توان به کم‌توجهی مدیران شهری، نبود ظرفیت قابل‌تحمل محله و فقدان مشارکت ساکنان در کارهای جمعی محله اشاره کرد.