عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در طرح های حفاظت از جنگل‌ در شهرستان گیلان غرب

Abstract

سابقه و هدف: جنگل‌های زاگرس از نظر وسعت، تنوع گیاهی و تأثیر در زندگی اقتصادی مردم دارای اهمیت زیادی بوده و بر این اساس یکی از غنی‌ترین منابع زیستی و اقتصادی کشور محسوب می‌شود. لذا حفظ و نگهداری این جنگل‌ها از ضرورت خاصی برخوردار است. بر این مبنا تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر مشارکت جوامع محلی در حفاظت از عرصه های جنگلی در منطقه زاگرس انجام شده است. <br /> مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کمی و مبتنی بر روش تحقیقات توصیفی- همبستگی است که به شیوه مطالعات پیمایشی انجام شده است. در این تحقیق روستاهای شهرستان گیلان غرب در استان کرمانشاه به‌عنوان منطقه موردبررسی انتخاب شد. جامعه آماری شامل 550 نفر از مردان و زنان روستایی ساکن در منطقه بود که با استفاده از جدول نمونه‌گیری گرجسی و مورگان تعداد 220 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه تحقیق تعیین شدند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری شد. برای تعیین روایی پرسشنامه از نظرات تعدادی از استادان دانشگاه و کارشناسان منابع طبیعی استفاده شد. برای پایایی پرسشنامه نیز ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که مقدار آن برای بخش های مختلف پرسشنامه بطور میانگین 75/0 بدست آمد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری میانگین، ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندگانه استفاده شد. <br /> یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان داد که رابطه معنی‌داری بین متغیرهای مستقلی نظیر سن، سطح سواد، جنسیت، شغل، تعداد دام، ویژگی‌های اجتماعی فرهنگی مردم، میزان وابستگی اقتصادی مردم به جنگل، وضعیت ارتباطات سازمانی و میزان دانش و اطلاعات مردم در زمینه جنگل با میزان مشارکت آن ها در طرح‌های حفاظت از جنگل بعنوان متغیر وابسته این تحقیق وجود دارد. افزون بر این، مشخص شد که سطح مشارکت در بین افراد مورد مطالعه در سطح پایینی قرار دارد. علاوه بر این، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای وضعیت ارتباطات سازمانی و میزان دانش و اطلاعات مردم در زمینه حفاظت از جنگل تأثیر معنی‌داری بر میزان مشارکت روستاییان در طرح‌های حفاظت از جنگل دارند و دو متغیر مذکور در مجموع، 29 درصد از تغییرات میزان مشارکت روستاییان در طرح‌های حفاظت از جنگل را پیش‌بینی می‌کنند.<br /> نتیجه‌گیری: بر مبنای یافته های تحقیق، ویژگی‌های اجتماعی- فرهنگی و میزان دانش و اطلاعات روستاییان، مهم‌ترین و تأثیرگذارترین متغیرهای موثر بر میزان مشارکت آن‌ها در طرح های حفاظت از جنگل می باشد. بر این اساس می‌توان گفت توفیق برنامه های حفظ و احیای عرصه های جنگلی مستلزم ارتقای دانش و اطلاعات مردم و تبیین جایگاه آنها در اجرای برنامه های حفاظتی و نیز بهره گیری از ظرفیت نهادها و گروه های محلی می باشد. همچنین با بهره گیری از راهکارهای افزایش ارتباط مردم با سازمان ها و نهادی دولتی و ایجاد و تقویت انگیزه مردم برای همکاری موثر با نهادهای دولتی، می توان مشارکت جوامع محلی در برنامه های حفاظت از جنگل ها را تقویت نمود.