اولویت‌بندی شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پارک‌های ملی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (Entropy ، SAW و TOPSIS)

Abstract

پارک‌های ملی نقشی اساسی در حفاظت اکوسیستم‌های طبیعی در سطح ملی و جهانی‌ دارد از اینرو تعیین و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی جهت ارزیابی پارک‌های ملی حائز اهمیت فراوان می‌باشد. لذا در این مقاله، از پرسشنامه‌های دلفی به منظور شناسایی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی حایز اهمیت در ارزیابی پارک‌های ملی و از تکنیک آنتروپی به منظور محاسبه وزن آنها استفاده شده است. در ادامه‌ از تکنیک‌های مناسب تصمیم‌گیری چند شاخصه مانند SAW‌وTOPSIS برای اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پارک‌های ملی استفاده گردیده است. تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش با استفاده از روش دلفی، 129 شاخص و 7 معیار را از جنبه‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی برای پارک‌های ملی شناسایی نموده است که بعد از بومی‌سازی 89 شاخص که شامل 67 شاخص اکولوژی، 7 شاخص اقتصادی و 15 شاخص اجتماعی ارائه شد. نتایج وزن‌دهی معیارها از طریق تکنیک Entropy نشان داد که معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی با وزن (228161/0)، حفاظت از تنوع زیستی با وزن (168609/0)، حفظ، توسعه عملکرد شرایط اجتماعی با وزن (148688/0) و ظرفیت و عملکرد تولید با وزن (109170/0)‌ به ترتیب بیشترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند و نتایج اولویت‌بندی معیارها با تکنیک‌های‌ TOPSIS و SAW‌‌نشان داد معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی و حفاظت از تنوع زیستی از جنبه اکولوژیکی اولویت بالاتری را در قیاس با سایر معیارها دارند. مقایسه نتایج حاصل از دو روش در این تحقیق مبین این است که تکنیک TOPSIS نسبت به SAW نتایج منطقی‌تر و نزدیکتر به واقعیت را ارائه می‌کند. <br />پارک‌های ملی نقشی اساسی در حفاظت اکوسیستم‌های طبیعی در سطح ملی و جهانی‌ دارد از اینرو تعیین و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی جهت ارزیابی پارک‌های ملی حائز اهمیت فراوان می‌باشد. لذا در این مقاله، از پرسشنامه‌های دلفی به منظور شناسایی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی حایز اهمیت در ارزیابی پارک‌های ملی و از تکنیک آنتروپی به منظور محاسبه وزن آنها استفاده شده است. در ادامه‌ از تکنیک‌های مناسب تصمیم‌گیری چند شاخصه مانند SAW‌وTOPSIS برای اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پارک‌های ملی استفاده گردیده است. تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش با استفاده از روش دلفی، 129 شاخص و 7 معیار را از جنبه‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی برای پارک‌های ملی شناسایی نموده است که بعد از بومی‌سازی 89 شاخص که شامل 67 شاخص اکولوژی، 7 شاخص اقتصادی و 15 شاخص اجتماعی ارائه شد. نتایج وزن‌دهی معیارها از طریق تکنیک Entropy نشان داد که معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی با وزن (228161/0)، حفاظت از تنوع زیستی با وزن (168609/0)، حفظ، توسعه عملکرد شرایط اجتماعی با وزن (148688/0) و ظرفیت و عملکرد تولید با وزن (109170/0)‌ به ترتیب بیشترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند و نتایج اولویت‌بندی معیارها با تکنیک‌های‌ TOPSIS و SAW‌‌نشان داد معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی و حفاظت از تنوع زیستی از جنبه اکولوژیکی اولویت بالاتری را در قیاس با سایر معیارها دارند. مقایسه نتایج حاصل از دو روش در این تحقیق مبین این است که تکنیک TOPSIS نسبت به SAW نتایج منطقی‌تر و نزدیکتر به واقعیت را ارائه می‌کند.