بررسی عوامل موثر بر تنوع زیستی با استفاده از رگرسیون خطی چندگانه در جنگل تحقیقاتی واز

Abstract

این پژوهش در سری 2 جنگل تحقیقاتی واز واقع در شهرستان چمستان (استان مازندران) انجام شد. شبکه آماربرداری به‌صورت تصادفی سیستماتیک با ابعاد 150×200 متر طراحی و قطعات نمونه دایره­ای شکل با شعاع 84/17 متر پیاده گردید. در هر قطعه نمونه تعدادی از فاکتورهای کمی و کیفی درختان و رویشگاه ثبت شد. به‌منظور تشخیص و تفکیک تیپ­ها از میانگین مجموع سطح مقطع برابر سینه درختان در قطعه نمونه و روش آنالیز دو طرفه گونه­های شاخص استفاده شد. به‌طور کلی 7 تیپ به نام­های: 1- راش، افرا پلت همراه با ممرز، 2- راش، ممرز همراه با شیردار، 3- ممرز،­ انجیلی همراه با بلوط و شیردار، 4- ممرز، ­انجیلی همراه با افرا پلت، 5- انجیلی، ­ممرز همراه با افرا پلت، توسکا و خرمندی، 6- توسکا همراه با ممرز و خرمندی و 7- آزاد تفکیک شد. سپس تنوع زیستی گونه­های درختی با استفاده از دو شاخص غنا گونه­ای (سیمپسون، شانون- ­وینر) و دو شاخص یکنواختی (سیمپسون، اسمیت-­ ویلسون)، در کلیه تیپ­های جنگلی محاسبه و تیپ­هایی که از نظر توالی اکولوژیکی در یک مرحله قرار داشتند به‌وسیله آزمون t با یکدیگر مقایسه شدند. برای تشخیص عوامل موثر در شاخص­های تنوع زیستی از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع زیستی در تیپ­های 1 و 3 بیشتر از تیپ­های 2 و 4 می‌باشد. در ضمن تاثیر مؤلفه یکنواختی بر روی تنوع زیستی بیشتر است، زیرا تیپ­های 1 و 3 با وجود داشتن گونه­های کمتر، از تنوع زیستی بیشتری برخوردار بوده­اند. بررسی رابطه بین شاخص­های تنوع زیستی با بعضی از عوامل فیزیوگرافیک منطقه و تعدادی از خصوصیات توده در تیپ­های جنگلی به‌واسطه رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر روی کلیه شاخص­های تنوع زیستی در نظر گرفته شده دارای اثر منفی است، ضمن این‌که این اثر همیشه به‌صورت خطی نمی­باشد. درصد شیب دامنه شاخص­های یاد شده را افزایش داد، که علت این امر تخریب بیش از حد توده­های جنگلی در شیب­های پایین و حذف این عوامل مخرب در شیب­های بالاتر می­باشد. به‌طور کلی تنوع زیستی به عوامل متعددی وابسته می­باشد که در این تحقیق برخی از عوامل مورد نظر قرار گرفته است. زیرا تنوع زیستی امری دینامیک بوده و در مراحل مختلف اکولوژیکی جوامع مختلف متفاوت می­باشد.