تعیین دور آبیاری بهینه و ارزیابی سازگاری گیاه مریم گلی سهندی (Salvia sahendica .L) به تنش آبی در فضای سبز

Abstract

چکیده <br /> سابقه و هدف: یکی از گیاهانی که در فضای سبز مراکز صنعتی از دیر باز کاربرد گسترده‌ای داشته است چمن می-باشد. این گیاه نیاز آبی بالایی دارد. به دلیل کم آبی‌های سالیان اخیر از برخی گیاهان دارویی به عنوان گیاه پوششی جهت کاربرد در فضاهای سبز استفاده می‌گردد، زیرا این گیاهان علاوه بر مقاومت به شرایط نامساعد محیطی از نیاز آبی، تغذیه و نگهداری پائینی نسبت به چمن جهت کاربرد در فضای سبز برخوردار هستند. لیکن سازگاری و عملکرد آنها در هر منطقه به عوامل مختلفی از جمله اقلیم منطقه، شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک، کیفیت آب، میزان و فواصل آبیاری و نوع گیاه بستگی دارد. بدین جهت تحقیق حاضر با هدف کلی ارزیابی سازگاری گیاه مریم گلی سهندی به تنش آبی و تعیین رژیم آبیاری مناسب جهت کاربرد آن در فضاهای سبز مراکز صنعتی طرح‌ریزی شد. <br /> مواد و روش‌ها: این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان انجام گرفت. بعد از آماده‌سازی مزرعه مطالعاتی، تیمارهای تحقیق شامل پنج دور آبیاری (2 (شاهد)، 4، 8، 12 و 16روزه) به عنوان فاکتور اصلی و2 گیاه مریم گلی سهندی و چمن (جهت مقایسه) به عنوان فاکتور فرعی در قالب طرح آماری کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در کرت‌هایی به ابعاد 5/1×5/1 متر در 3 تکرار در سال 1395 اجرا گردید. پس از استقرار گیاهان، تاثیر تنش آبیاری از طریق تیمارهای دور آبیاری اعمال شد. در پایان فصل تابستان از گیاهان کشت شده (برگ، ریشه و کل گیاه) نمونه‌برداری انجام گردید و برخی شاخص‌های رشد گیاهان در سه تکرار اندازه‌گیری شد. مقایسه میانگین‌ها به روش LSD با استفاده از نرم‌افزار MSTAT-C انجام شد. <br /> یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد، اثر دور آبیاری، گونه و نیز اثر متقابل آنها در سطح آماری 1 درصد بر تمامی صفات مورفولوژی و فیزیولوژی مورد مطالعه معنی‌دار بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین‌ها، افزایش دور آبیاری از 2 به 4، 8 و 16 روزه باعث کاهش معنی‌دار صفات مورد مطالعه در گیاه چمن گردید (pr<0.05). کمترین میزان درصد زنده‌مانی(5%)، سطح پوشش (5%)، امتیازدهی دیداری (10%)، سطح برگ (4%)، میزان نسبی آب برگ (9%) و شاخص کلروفیل (3%) در این گیاه در دور 16 روزه نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد. لیکن کاهش این صفات در گیاه مریم گلی سهندی تا دور 16 روزه معنی‌دار نبود (pr>0.05). در این گیاه فقط دور آبیاری 16 روزه با سایر دورهای آبیاری کاهش معنی‌دار نشان داد که به ترتیب کمترین میزان برای صفات ذکر شده (60%)، (67%)، (66%)، (80%)، (68%) و (59%) می‌باشد. در گیاه چمن، میزان پرولین، نشت الکترولیت، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی و بلندترین طول ریشه با افزایش دور آبیاری به بیش از 2 روز در سطوح مختلف آبیاری افزایش معنی‌دار (pr<0.05) داشت. این صفات در دور آبیاری 16 روزه در این گیاه به ترتیب 7/4، 2/4، 3/2 و 6/2 برابر تیمار شاهد افزایش یافت. برای گیاه مریم گلی سهندی این افزایش تا دور 16 روزه معنی‌دار نبود و در دور 16 روزه این صفات به ترتیب 2/1، 2، 7/1 و 9/1 برابر تیمار شاهد افزایش نشان داد.<br /> نتیجه‌گیری: با توجه به عدم کاهش معنی‌دار (pr>0.05) شاخص‌های مورد مطالعه برای گیاه مریم گلی سهندی در دورهای 4، 8 و 12 نسبت به تیمار شاهد، می‌توان نتیجه گرفت که رژیم آبیاری بهینه برای استفاده از این گیاه در فضاهای سبز، دور آبیاری 12 روز یکبار می‌باشد که در مقایسه با گیاه چمن با دور بهینه آبیاری 2روز یکبار باعث صرفه‌جویی درمصرف منابع محدود آبیاری می‌گردد. از این رو استفاده از گیاه مریم گلی سهندی جهت کاربرد در فضای سبز و جایگزین چمن در منطقه مورد مطالعه و سایر مناطق مشابه با اطمینان 95 درصد پیشنهاد می‌شود.