بازنمایی فرایند شکل‌گیری دگرگونی های ارزشی در افراد با محوریت زنان: مطالعه‌ای به روش نظریه برخاسته از داده‌ها

Abstract

ا‌رزش‌های اجتماعی تا زمانی‌که با سایر ارزش‌ها ارتباط ارگانیک دارند، ماندگارند، اما به محض محدودشدن دامنۀ ارتباط یا ایجاد اختلال در ارتباط، علائم حیاتی ارزش‌ها رو به نیستی می‌رود. اهمیت ارزش‌ها و نقش آن در تعالی جامعه از یکسو و فقدان شناخت کافی، موثق و به‌موقع از فرایند سُست‌شدن ارزشهای بالنده و رسوخ ضدارزش‌ها در جامعه امروزی، ضرورت این مطالعه را دوچندان‌نمود. هدف پژوهش حاضر، بازنمایی چگونگی بروز دگرگونی‌های ارزشی‌ در جامعه به‌ویژه در زنان است. بدین‌منظور ۳۶ نفر از زنان و مردان (۱۲ مرد و ۲۴ زن)، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها و بررسی میزان همگرایی و غنی‌سازی‌یافتهها، از چندین فن، شامل مصاحبه بدون‌ساختار، مصاحبه نیمه‌ساختارمند، مشاهده و نامه‌نگاری شرکت‌کنندگان، استفاده‌شد. مرور و مقایسه متوالی داده‌های گردآوری‌شده، به استخراج ۱۰ مقوله و ۳ مقوله کلی منتج گردید. تحلیل ساختار ارزش‌ها و تعامل زنان با دیگران، منجر به شکل‌گیری نظریه میانی شد. الگوی بدست‌آمده‌ از این پژوهش، نشان‌می‌دهد، مقوله محوری که زمینه‌ساز بروز دگرگونی‌های ارزشی در افراد به ویژه زنان می‌شود، «عدم توجه به مبدأ هستی و نگاه کوته‌بینانه به فلسفه وجودی انسان» است که باعث سُست‌شدن باورها و در نتیجه شکسته‌شدن حریم‌ها و بی‌توجهی به نقش‌ها و مسئولیت‌ها می‌شود. چنانچه فردی تحت‌تاثیر شرایط واسطه‌ای و محیطی ویژه، قرار گیرد، احتمال ورودش به دگرگونی‌های ارزشی، افزوده می‌شود و مبتنی بر راهبرد لذت جویی آنی، احتمال ایجاد پیامدهایی چون: مسخ ارزش‌ها و بروز دگرگونی‌های ارزشی افزایش خواهد یافت. در این مقاله، نحوه شکل‌گیری نظریه میانی مورد بررسی قرار گرفته است.