مطالعة تطبیقی تأثیر تقصیر زیان‌دیده بر مسئولیت مدنی در حقوق اسلامی و کامن‌لا

Abstract

چکیده <br />قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده در حقوق رم یک دفاع کامل تلقی می‌شد و عامل ورود زیان با توسل بدان می‌توانست از مسئولیت مدنی به‌طور کامل معاف گردد. پس از آن، این قاعدۀ خشک و سخت به نظام‌های حقوقی رومی- ژرمنی و کامن‌لا راه یافت و تا کنون در نظام حقوقی کامن‌لا و به‌ویژه انگلستان همچنان به حیات خود ادامه داده و یک دفاع کامل به ‌شمار می‌آید، ولی در ایالات متحده، رویۀ قضایی طی سالیان متمادی توانسته قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده را تعدیل کند و یا در برخی ایالت‌های ایالات متحده، قانون‌گذار با تصویب قوانین جدید این قاعده را حذف کرده است و قاعدۀ تقصیر مقایسه‌ای جایگزین آن شده است. <br />قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده به مفهوم رومی و حتی انگلیسی آن بی‌شباهت با قاعدۀ اقدام در فقه نیست و همانند قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده، اقدام نیز مسقط ضمان دانسته می‌شود. با این‌همه باید دید آیا تقصیر زیان‌دیده و یا اقدام زیان‌دیده همیشه یک دفاع کامل و مسقط ضمان به شمار می‌رود و یا آنکه سبب تقسیم مسئولیت می‌گردد و در این صورت، مسئولیت چگونه تقسیم خواهد شد.